Dimarç passat, lo 26 de genoier, a 6 oras e mieja dau vèspre, ai presentat un expauat-diaporama a prepaus de l’autor italian, Giovanni Guareschi. Mantu amics dau Gramon èran presents e ne’n foguèri extremament pertocada. La serada s’es acabada a l’entorn d’un gòto de l’amistat dai colors mesclats niçards e emilians.
Per aquelu que non an poscut venir, compendèri la mieu expliga : Giovanni Guareschi es un romancier, jornalista e caricaturista emilian dau sècolo vinten, naissut lo 1er de mai dau 1908 e mòrt lo 22 de julhet dau 1968. Lu personatges dei sieus racòntes de “Monde pichin”, Don Camillo e Peppone, an aquistat una fama internacionala dau temps que l’autor, victima dei sieu posicions politiqui nacionalisti e conservatritz que li costeràn fòrça mauparadas e annadas d’emprisonament, demora finda aüra desconoissut e trascurat.
Pura l’òbra de Guareschi que si compòne de mai de 350 novèlas metent en scena lo sieu “Monde pichin”, de divèrs racòntes autobiografics e autres escrichs periferics, si caracterisa sobretot per la sieu poesia, l’imor que jamai defeta e tota la confidença que l’autor plaça en la beutat de la natura umana e en la sieu capacitat de crear un futur mai radiós.
Lo mieu esper segret seria de revirar un jorn l’òbra entiera de Guareschi en occitan quora lo mieu nivèu de lenga lo mi permeterà mas en lo fra-temps vos prepaui de descurbir ja un racònte autobiografic revirat exclusivament per vautres.
La taula de premsa
Li Braietas blu
Ancuei ai decís de ne’n finir un còup per toi. Per ieu, lo bòn Dieu quora garcèt Adam fòra da l’Eden, non li cridèt solament qu’eu, Adam, auria deugut si ganhar lo pan au sudor dau sieu frònt. Per ieu, deu li aver cridat finda : “E ta frema aurà lo sens de l’economia”.
Autrament non s’acapisseria coma aquest sens de l’economia que possedon, tra autres defècts importants, toti li fremas, deugue rapresentar una tant terribla condamna per toi lu òmes.
Lo jorn que ieu, desgustat per li menchonadas dei baudos de Lombardia, en rason d’uni braias mieui de flanèla grisa retaconadi ai parts essenciali de teissut marron, decidèri de chapar lo vestit e de lo gitar en lo caforcho dei estraças, lo sens de l’economia baubèt dintre lo cervèu de l’ensinha perturbatritz de la mieu patz familiara.
“Folia” cridèt indignada. “Si retenhon e s’en cava un pareu de braietas per Aubertin”. Es conselhat de non parlar de quant l’operacion de retenchura e la confeccion dau vestit sigon costadi. Aquò foguèt lo mendre.
Vau mai contunhar e notar que tanlèu lo nominat Aubertin auguèt davant li braietas, que li regargèt emb’escufea. Non diguèt ren perqué non saup parlar ; mas s’acapissia qu’aquel atràs espelucat e brutat de blu ofendia lo sieu sens estetico.
Lu enfants d’un pareu de dezenaus de mes an de costumas pejori. Tot en un còup s’avesinan e ti regarjan mé d’uelhs implorants, indicant d’un det lòng de tres centimètres quauqua ren per sòl.
La costuma pejora non es de segur aquela de regarjar mé d’uelhs implorants e d’indicar dau deton. Es l’autra, que lu sieus efècts si repercutan non solament per sòl.
En aquest cas, l’unico provediment da adoptar es de remplaçar tota la part inferiora de l’abilhament dau pichin pelandron emb’una autra seca. E lo premier còup que, vestit dei damnadi braietas, Aubertin regargèt mé d’uelhs implorants e indiquèt quauqua ren per sòl, foguèri ieu a provedir.
Siguèt una seguida de delicioi suspresas : levadi li braietas blu, apareissèron de muandas blu, e levadi li muandas blu, una camiòla blu. Solevada la camiòla blu, m’apareissèt una autra caua tanben tintada de blu. Non podii levar un tròç de pèu d’Aubertin per veire se la maladicha tintura auguèsse tanben un efèct sotacutaneo : decidèri de remandar.
Li Anna-Maria dau temps de l’expauat
L’excellenta economisatritz dau mieu salari observèt optimisticament que, après la premiera lavadura, li braietas non aurion pus demudat.
Coma ja d’autri fes ai deugut explicar, li pejori costumas d’Aubertin si manifestan, encara mai, quora lo pichin mandron s’està assetat sus lu mieus genolhs : milanta fes avii escambiat li mieu braias mé d’autri sequi, mas lo premier còup que lo faguèri après lu eveniments sobrevenguts, mi trovèri vestit d’un pareu de braias nòvi emb’una cueissa grisa e una blu, un pareu de muandas emb’una camba blancastra e una blu, e una camia blanca emb’un gròs motiu ornamentau blu. Per autre, estent qu’Aubertin aquela fes avia travalhat sensa economia, en defòra d’una camba blu, avii una cauceta blu, un pen blu e una cauçura que trapanava un liquido blu.
Si decidèt qu’après la segonda lavadura li braietas non aurion pus demudat e, exeguida la segonda lavadura, Aubertin venguèt despauat de ‘près-dinnar au mitan dau liech dei parents. Lo resultat siguèt superbo : après una ora si podia observar da la sorga a la fós : una camiòla blu, un pareu de muandas blu, un pareu de braietas blu, una cuberta ròsa ‘mé taca blu, una vana jauna ‘mé taca blu, una cuberta marron ‘mé taca blu, doi lançòus ‘mé taca blu, un mataràs de lana e un mataràs de crin vegetau ‘mé taca blu. Enfin un saumier metalico ‘mé taca blu e un sòl ‘mé taca blu.
M’encalèri un moment au plan sota e demandèri au Sènher Rafèu de mi laissar gachar la sieu cambra correspondent a la mieua. Veguèri un plafon mé taca blu.
Toti aqueli cauas, a despart dau saumier metalico, sòl e plafon, foguèron messi dins la banhadoira e tengudi a muei en l’aiga, ensems a de lissius potents en aspera de li tractar embé bròssas e sabons. Pi Aubertin, aimant de la propretat e de l’òrdre, descurbèt en un canton li sieu braietas blu banhadi, li pilhèt e li gitèt dintre la vasca.
Non si veguèron pus alora li tacas blu : tot venguèt d’un bèu blu compact e unifòrme. Finda la banhadoira.
L’afaire non s’arrestèt aquí perqué seria estada una folia de destruger de braietas en perfèct estat. Una vera folia.
Ensin mi siáu acostumat, plan planin, a manjar sus de toalhas blu, a mi netejar lo nas ‘mé de mandilhons blu, a durmir sus de lançòus blu.
Soventi fes, en mi panant ‘mé de toalhons blu, siáu anat travalhar embé lo morre blu.
Mas ancuei fin finala ai decís de n’en finir.
“Basta !” ai cridat, en m’enavisant qu’avii dins lo plat una meleta blu. E, levadi energicament li damnadi braietas a Aubertin, li ai fach en peças emb’au talha-polàs.
Pi ai capit d’aver comès un error.
A fòrça de demudar que demuderàs, li braietas blu èran tornadi de fach d’un gris lo mai polit dau monde.
