Lo sens de la marcha (2)

Lo 9 d’abriu d’aquest an Didier LANTERI èra vengut au Gramon per una charaïssa. Vos aviavam promés de metre en rega lo tèxto que nos avia liejut e qu’a per titre « Lo sens de la marcha ». Vos presentam ancuei la segonda partida.

Per legir la premiera pardida dau tèxto sieu :

http://ieo06.free.fr/spip.php?article1215

Fin finala èran pi arribats a maion. Entre doi sangluts, avion poscut cuntar tot a la Nòna, Baptistina, en faguent totjorn ben mefi que barba Chano non arribèsse emé la sieu forca. La Nòna lu avia pura apaisats : « E diaul ! Segur que ! Manqueria que Chano v’embrochèsse ! Non lo conoissetz encara, non ? Chinchonéa, chinchonéa sempre mas de mau finda a li moscas non en faria, non ! Alé, anatz un pauc a vos netejar que semblatz doi manhins, semblatz ! »

Pi, avia ajontat s’adressant a Nino : « Deman ton paire monterà a ti cercar » – « Mas, Nòna, d’aquí a li escòlas i a encara mai de doi mes ! »
La Nòna avia secrolat li espatlas : « Aquò es que lo sabi ieu, mas ton paire a mandat a dire perque t’es arribat una sòrre que li an mes nom Adelaïda e ti cal anar a far conoissença ! » – « Far conoissença, far conoissença…e pairerai pron a far conoissença ! Sas, Nòna, ieu ti dieu la veritat, li fau da besonh perque la mi vòlon donar a gardar aquela pissoa, eco la veritat ! »

Quora èra, aquò ? « Es pas complicat, s’èra dich Helmut, Nino a totjorn augut quatre ans de mai que ieu. Era dau vint….a-nòu e avia dotze ans de mai que sa sòrre…c’est bien simple, aquò èra… en quaranta-un. En quaranta-un, ieu ,avii uèch ans e Nino dotze. Era lo mes de la Magdalena dau quaranta-un. »

Avinhon.

De tant en tant, Helmut bolegava un pauc per far circular lo sang, mas lèu, avia gauch de si remetre dins una bòna posicion que li permete de retrobar li sieu pensadas. Un pauc coma de còups que li a, lo matin, après èstre estat revilhat au bèu mitan d’un pantais agradiu, si cerca de tornar a durmir per provar de rajónher li bòni companhias que lo revelh n’a obligat a laissar en plan. Es raro que marche, e finda se si tròva torna lo sòm, lo mai dei còups, es un autre pantais qu’arriba e que non a plus ren a veire em’aqueu tant agradiu que si volia rajónher.
Mas ancuei, Helmut non pantaiava. L’e-mèl maladit, l’avia ben reçut ièr, e si trovava ben dins lo TGV de Niça dont non èra plus anat despí cen que li semblava èstre un sécolo. Ensinda, posquèt repilhar sensa pena lo fiu dei sieus pensiers.

Son paire e sa maire l’avian portat en aquò de Baptistina e de Giulio au mes de novembre dau 1940. Helmut avia set ans e lo s’arecordava coma siguèsse ièr. Li avia totplen de nèu. Era Monsieur Jean que lu avia acompanhats fins aquí. Avia picat a la pòrta, e Baptistina avia dubert. Helmut si sovenia ben que l’òme avia parlat a Baptistina e a Giulio sensa qu’eu posquèsse acapir lo sieu lengatge.

« Tu verras, li avian dich son paire e sa maire, on va te laisser chez des nouveaux pépé et mémé parce que ton papa et ta maman ont beaucoup de travail. En plus, l’air de la montagne te fera beaucoup de bien. On viendra te chercher très bientôt. Et surtout il ne faut pas que tu pleures ! »

Torna una autra làgrima li calèt sus la gauta. Si fretèt fòrt fòrt lu uelhs em’ai ponhes coma quauqu’un que si revilha. En veritat volia estremar li sieu làgrimas, non volia que quauqu’un dins lo TGV s’enavisèsse qu’un òme d’esquasi setanta-cinc ans plorava coma un enfant. Pensèt torna a la frasa de sa maire : « Et surtout il ne faut pas que tu pleures ! »
« Nouveaux pépé et mémé ». Sa maire lo li avia dich. Eu l’avia cresuda sensa pena. E finda se non lu avia jamai vists, aquelu pépé e mémé, lu s’èra apropriats sensa problema lo promier jorn que li siguèt. Cau dire qu’avion totai-doi una bòna tèsta e qu’èran bòi coma lo pan. Giulio èra totplen mai discret que Baptistina. « Lo padron sieu ieu, avia l’abituda de dire Giulio em’ironia, mas cu comanda es ma frema… ». Era pròpi aquò. Comandava Baptistina, mas jamai non siguet raspinhoa. Comandava em’au sieu còr.

Son paire e sa maire l’avion estrench una darriera fes, e pi s’en èran anats a rabaton. Non lo sabia, mas jamai plus lu veguèt.
Helmut non avia capit au principi perque Nòna e Pai Giulio – es coma aquò que lu calia sonar – lo sonèsson Louis. « Je m’appelle Helmut » li avia dich des lo començament de la sieu vida comuna – « E ben nautres, ti sonerem Louis » avia respòst sus lo còup la Nòna sensa malícia mas emb’un tòn d’autoritat tranquila e dorça que non avia apelat degun coment. Es ensida e sensa stent que Helmut, l’enfant d’un sartre e d’una sartressa estabilits a Vichy (Vichèi), devenguèt Loís, lo felen d’una cobla de braves paisans de la Comtea de Niça. Loís non siguèt gaire a capir lo lengatge que parlavan dins la sieu nòva maion, e ben lèu posquèt finda eu manejar sensa degun problema la sieu nòva lenga. Siguèt marcat a la doctrina e Dom Bruzzo au mes de mai dau 1941, li donèt la Santa Eucaristia.

Es en decembre dau 1940, a pena un mes après que siguèsse arribat, que Helmut, diguèm Loís, veguèt espontar a maion Monsieur Jean, l’òme qu’avia picat a la pòrta lo promier jorn. Esto còup, Monsieur Jean accompanhava un pichon, a pena plus vielh que Loís. Ben vito Loís capissèt que lo pichon si sonava Nino e que Monsieur Jean – la Nòna e Pai Giulio li donavan dau Joan – èra son paire de Nino.
Nino conoissia ben la maion, e son paire lo li avia portat per li vacanças de Calènas.

Ben vito li presentacions siguèron fachi e Nino devenguèt sus lo còup l’idòlo de Loís. Aqueli vacanças passèron coma un lamp e Loís si desperèt en genoier de veire partir Nino qu’èra au colegi e que devia s’encalar torna a la vila. Tant per l’un coma per l’autre, li annadas que s’anonçavan serion marcadi e ritmadi per li vacanças qu’anavan permetre a doi « nòves fratelins » – ensinda lu sonava Pai Giulio que venia da Mondoví – de si retrobar e de poder batre draias e valons que l’un e l’autre conoission a memòria.

Assetat dins lo sens de la marcha n’aquesto TGV, Helmut si diía en si repassant lo film de la sieu enfança qu’aqueli annadas siguèron pròpi li plus bèli, li plus joiói de la sieu vida. Non tant perque avia mièg-sécolo de mens, segur, mas perque li semblava pròpi de non èstre jamai plus estat liure coma èra liure d’aquesto temp. Quant auria donat per poder si retrobar en braias corti, li cambas sequi embé li cauças de lanas tricotadi da la Nòna caladi a jorgina sus lu escarpons taquetats, a móser li cabras ò li vacas, ò enginolhat sus d’una peira dau valon a catigolar la tripa d’un truitàs per poder plus ben l’aganchar embé lo det a l’aurilha, a anar arrancar d’escondilhon quauques crins a la coa de Nina la mula per poder li astacar un lam e emb’un brot de gora si far una cana da pesca, ò finda a córrer coma un fòl, espaventat per escapar a la forca assassina de barba Chano.

Ancuei Helmut èra un monsur. Era estat desgordit per estudiar. Avia fach lo colegi, coma Nino, lo licèu, l’universitat. Avia fach sa médecine coma si ditz. Era montat a París dont èra devengut un cacan, una testa gròssa, un professor que faía referença en cancerologia, avia padronejat un servici prestijós de La Pitié Salpétrière, avia totplen viatjat, avia donat de cors un pauc dapertot, de conferenças dins toi lu país, e fin finala, s’èra pi maridat una frema plus jove de vint ans. La pension, l’avia pilhada tardi, avia sessanta-e-vuech ans. Avia tant travalhat, tant estudiat dins la sieu vida, que de quitar tot aquò l’espaventava. Cen que l’espaventava parier, èra de si retrobar a maion embé sa frema que sabia que li avia totjorn fach portar un d’aquestu parèus de cornassas qu’aurion fach palir d’envídia li plus beli vacas de Pai Giulio.

Helmut non avia jamai sofert d’èstre lo plus bèu coguòu de la capitala. Non avia jamai aimat sa frema. La s’èra esposada coma si crompa una bela voatura : èra blonda, sabia parlar, tenir una conversacion, e la sieu companhia èra agradiua. Helmut, coma cap de servici de l’Assistance Publique Hôpitaux de Paris, avia capit que li calia una frema. Ela, li calia un nom, una situacion sociala. Eran pi anats ai pactis. S’èran maridats en comuna, avian convidat totplen de monde, de bèu monde, li avia de professors, de politics, d’artistas, d’avocats, toi de ricás coma auria dich la Nòna.

Que mauparada! si pensava Helmut. Que mariage de merda ! Helmut si faía escùfia a l’idea qu’a l’época dau sieu mariage, non avia convidat degun de la sieu familha d’adopcion. E pura, fòra Pai Giulio, èran encara toi vius. Mas auria augut vergonha de veire espontar Barba Chano, Angiolin, la Nòna emé lo siiu faudiu, e finda Nino, lo sieu fratelin, au bèu mitan dai esnòbs saute-mi-davant de París. Si faía pròpi escùfia d’aver poscut pensar ensinda a l’época dau sieu mariage de merda, la plus bèla mascarada de toi lu temps. Pròpi una mascarada. Ancuei, n’aquesto TGV, Helmut venia d’acapir que despí qu’èra partit de la maion de la Nòna e de Giulio, s’èra mes una màsquera sus lo morre que jamai plus si levèt. Una màsquera que li permetèt de si faire un nom, que li permetèt d’amolonar un pauc de fortuna, mas finda una màsquera que l’empedissèt parier de regarjar a l’entorn, de veire dont metia lu pens, una màsquera que li avia estremat lo soleu, e que li avia esquissat lo còr.

(da segre…)

Didier LANTERI