Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e tres ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronicas dau mes d’aost dau 2020 en lenga nòsta per l’Agachaire
Lo jorn de la Feda
Comptarem encuei lei jorns segon lo calendier republican, que fai de nòste dos d’avost de l’an dos-mila-vint, lo Quintidí quinge dau mes de Termidòr, doas-cent-vint-e-uechenca annada de la Republica, e lo plaça sota lo signe de la feda.
Parlarai pas de la bèstia ela, que la rescontrem plus gaire per carrieras, emai en temps d’amontanhatge, qu’ara se passa mai que mai en camion. E de tot biais, siáu pas segur que lo monde de nòste temps sachèsse encara la diferéncia que i a entre una feda e un moton… Mai bota, tot aquò ei lanut, e bela, quand brama pas…
D’alhors, coma disiam a passat temps, « Feda que bela pèrde lo morsèu »… Valent a dire que, quand mangetz de companhiá, se barjaquetz ò renètz, quauqu’un entre temps aurà lèu agut fach de vos levar lo morsèu de la boca, ò per lo mens de davans… Ben entendut aquò s’entendiá pereu au figurat : aqueu que se laissa distraire, risca ben de laissar passar son torn ò son espera.
Un autre proverbi disiá pereu : « Cu feda se fai, lo lop lo manja ! » Autrament dich, cu s’esperfòrça d’èstre tot plen brave, doç coma un anhèu ̶ ò de ne’n faire lo semblant ̶ trobarà lèu quauque lop (ò quauque rufian) per aprofiechar de la situacion… E se lo manja pas a’n eu (qu’en principi aquò es passat de mòda…) de tot segur que li engolirà son viure ò sei sòus ! Per començar, se fau…
Damabiah
Aquela empega ! Vaquí d’annadas que, aguent decidit de donar a’n aquesta cronica la forma classica d’efemeridas, cerco cada setmana les anniversaris d’eveniments istorics, aquelei dei sants de la Glèisa catolica, lei datas dau calendier revolucionari, emai de còps d’unes calendiers d’autres païs e civilisacions, e descuerbo encuei que cada jorn s’atròba sota lo patronatge d’un àngel gardian !
Pas besonh de dire (e vos ne’n siatz de tot segur dejà avisats) que siáu pas mai cresèire dei dieus que dei diables, e que les àngels, gardians ò simples jogaires dins de chormas mai ò mens divinas mau identificadas, me laisson freg e pasible. Mai d’aprendre que d’unes creson a l’existéncia d’àngels gardians especialisats per cada jorn de l’annada, me duerbe d’orizons cronicaires qu’aviáu jamai imaginats !
Adonc l’àngel gardian d’aqueste nòu d’avost se sonariá Damabiah, e seriá un àngel feminin (una angèla, tant ?) de l’aiga, que vos ajuda a trobar lo camin drech, vos assòla e vos aluencha de tot sentiment excessiu, vos desenvolopa doçor e generositat, vos gara de la paur e de la violéncia. En mai d’aquò, ei bòn còntra les emorragias, lei saunaments, e tota forma d’ànsia. Mai mèfi ! Se pòt invocar soncament quatre còps per an (qu’encuei n’es un) entre nòu oras vint e nòu oras quaranta dau sera ! A vòstei relòtges !…
Sant Ròc
Fuguessiam pas ara dins un monde tant descristianisat, que sus lei doas dotgenas de sants e santas que celebra encuei la Glèisa catolica, n’i a un qu’aquest an de lònga li fariam dire de messas, e anariam en romavatges e en processions dins caduna de ses capèlas e totei ses autars, que se veson en pron d’endrechs, serián clafits de candèlas ! Aqueste sant, lo títol de ma cronica dejà vos anonciava qu’èra sant Ròc, aqueu que nòstes avis pregavon lo mai còntra totei les epidemias. La pèsta de’n promier de tot segur, mai pereu totei les autrei malautiás contagiosas, qu’aqueu que pòt lo mai, lo mens li fai pas paur…
Sabem que lo tipe èra naissut a Montpelhier dau temps de la Pèsta negra (un presatge, manifestament…), la pus granda qu’aguessiam conoissut en Occident, en 1348 ò gaire après, d’una familha nòbla que passèron qu’aviá eu dins lei vint ans. Alora vendet sei bens, lei donet ais paures, se faguet franciscan, e partet per Roma.
En camin ajudet a sonhar de malauts de la pèsta, l’agantet eu, e anet s’escondre dins un bòsc, ont un chin li veniá adurre cada jorn un morsèu de pan. Garisset fin finala e s’entornet au sieu onte lo prenguèron per un espion e lo garcèron en preson. Ei soncament après sa mòrt, cinc ans puei, que sa grand lo reconoisset, a la marca d’una crotz que portava sus lo pieg de naissença…
Jean Yves ROYER