Lo qué de Nòu ? (Cadun ditz cen qu’a viscut en la setmana)
Coma lo diètz en niçard : Te tairas-tu gredin, tu vas réveiller mes cigales !
Dictada (pichina)
Tema dau jorn : Viviana NERVO prepaua de Parlar d’una cançon qu’a marcat la vòstra vida (mandatz-mi finda una fòto se n’avètz). Pensatz d’utilizar per lu tèxtes, lu diccionaris, li gramàticas e tot cen que pòu ajudar sus lo malhum.
Lo qué de Nòu ? (Cadun ditz cen qu’a viscut en la setmana)
Gérald : Qué de nòu ?
Esta setmana èra la Sant Valentin. Es l’ocasion per lu espós de faire plasir a la sieu frema embé de flors, de presents. Aquesta annada, avèm vorgut donar de positiu a la nòstra vida après 1 an de Covid, ne’n faire una fèsta embé un bòn past crompat en cò dau novèu adobaire dau nòstre quartier que sI sòna « Lo Pichon ». A meritat lo premier premi en lo 2018 per lu sieus farcits niçards. Lo past èra pròpi bòn e si siam regalats.
Una bonà novèla es arribada, avèm reçauput la convocacion per lo second vaccin la setmana que ven.
Quiquí : Dimenchada a Barver
Despí la fin d’octòbre avèm pas augut l’ocasion d’anar a Barver, : perqué la covid 19 e lo temps que fa pas tròup bèu, lo confinament…..
Coma avèm una fora de virar en l’ostau, de la cambra a la coïna, de la coïna a la sala grana, un pauc cordurar, tricotar, legir, ordonar, l’envuèia de s’en anar en montanha es venguda una obligation e tant pis se plòu ò se neva !!! Doncas, divendres avèm pilhat la veitura e siam partits.
Que misèria de veire que Vesubia a fach tant de gasts ! Ma podèm passar aüra per lo camin abitual.
Siam arribats a la tòca, a la Pita-Figa per lo past de miegjorn ! Faía fresc, 10 grados en la maion e 6 grados defòra e lo temps èra a la pluèia mas eravam contents d’èstre aquí.
Avèm mes l’escaufatge e après lo past Joan-Ives a fach un bèu fuec en l’escaufa-pansa e a pauc a pauc l’ostau s’es rescaufat e eravam tot urós d’èstre aquí.
Segur que a la vista dau temps, es un pauc coma Canha de mar, mas fa ren l’environament es pas lo parier !
Lo dissabta s’es mes a plòure e a nevar, alora avèm passat la jornada a tricotar, legir, ordonar, mas tanben faire de juecs de societat : cartas, scrable, mòts encrosats, « sudoku »…..
Ma diménegue quora avèm dubert lu escurs, que maravilha : toti li montanhas èran espocadi de nèu sota un cel blu sensa una nebla coma se una feda èra passada per nos faire un regal superbo !
Siam restats a regarjar aquela beutat embé d’uelhs espalancats un bòn moment.
Avèm poscut anar defòra ben cuberts perqué la temperatura es calada a 0 grados e mens encara e la bugada qu’ai facha la velha semblava de carton !!
Avèm poscut si passejar un pauc en lo vilar e alentorn mas avèm pas rescontrat totplen de gents, la causa es lo frei mi pensi, mas avèm poscuts respirar la bòna ària de la montanha e pi veire tot aquèlu soms ennevats, es un bònur !!!
Diluns es lo jorn dau retorn en cò nòstres a Canha mas ‘sto matin tanben l’i avia de solèu mas la montanha avia perdut son vèl blanc !!
Es un plasir de cambiar d’endrech sobretot aüra que devèm segre de regas estrechi : d’ençamont si sembla aver mai de libertat !!!
Marie-Do : La confitura de portegals amars
Soventifes Carlòta mi donèt de portegals amars per faire la confitura, aquest an lo covid, lo sieu travalh dau dimarç a l’escòla impedissèron de si veire. La setmana passada la mieu vesina m’en prepauèt. Eri contenta : mi plas faire la confitura de portegals amars embé la receta de ma maigrana.
Cau doi jorns per la faire : lo promier lavar lu portegals e lu copar en fins mocèus, levar lu pepins e lu metre de costat. Curbir d’aiga lu portegals e metre a muèlh un jorn.
L’endeman faire cuèire lu portegals dins l’aiga 20 minutas e lu pepins solets dins un pauc d’aiga 15 minutas. Quora tot es refrescat bessai l’endeman, cau metre lo sucre e cuèire encara 20 minutas e metre fin finala l’aiga dei pepins : es aquò que fa « pilhar » la confitura. Lèu-lèu emplir lu pòts, metre lu cubercèus e virar lu pòts sus lu cubercèus per escassar l’ària : si conserva pron d’annadas la mieu confitura !
Crestiana : Diluns siáu anada ‘mé una amiga mi passajar au mont Vinaigrier.
Avèm pilhat totplen d’escaliers e un pichin camin e sian arribadi en un luec pròpi sauvatge encara ‘mé d’oliviers.
Avèm augut una pròpi bèla vista de Niça, dau pòrt fins a l’areopòrt e li montanhas.
Lu oliviers avian fach d’olivas, bèli encara, mas que èran en tèrra degalhadi.
Aquestu aubres èran laissats a l’avaste e m’en a fach pena. Minga entrateniment, degun li avia jamai talhats e lu baranhàs lu pasavan sobre.
Mi siáu enavisada coma mon paigran (“Faraut de l’Escarea”, coma li plasia de si presentar) avia de respèct per aquestu aubres, diguent qu’èran sobretot de “paga-dèute” ‘mé la venta de l’òli per aquelu de Palhon .
Mas mancava jamai de s’embilar sobre Massena, diguent que non devia aver lu onors de Niça perqué s’en èra pilhat fins ai aubres en cramant toi li oliviers fins a Luceram a qu’aquò èra pròpi una vergonha.
Mi siáu dich, un còup de mai, que lu paigrans pòdon viure en nautres e que nen an laissat mai que cen que pensavan.
Avèm rescontrat degun e siáu contenta d’aver vist aquò e de saupre qu’a Niça li son encara de luecs ensinda.
Coma lo diètz en niçard : Te tairas-tu gredin, tu vas réveiller mes cigales ! Esteràs chuto/Ti taiseràs manigòrdo (que) vas desvelhar/derevelhar li mieu cigalas !
Dictada (pichina) : Despí qu’ai emparat qu’en lo Pacifico, l’i èra una ísola de bordilhas mai grana que la França, ai plus gaire envuèia de participar a la gran messa de la consumacion. Viviana Nervo « Bilheta de dispensa de regal » in RIbon-Ribanha Lo retorn pàgina 85
Tema dau jorn : Viviana NERVO prepaua de Parlar d’una cançon qu’a marcat la vòstra vida (mandatz-mi finda una fòto se n’avètz). Pensatz d’utilizar per lu tèxtes, lu diccionaris, li gramàticas e tot cen que pòu ajudar sus lo malhum.
Viviana NERVO : Una cançon qu’a marcat la mieu vida
O Magali ma tant amado
Mete la tèsto au fenestroun !
Escouto un pau aquesto aubado
De tambourin e de vióuloun.
Es plen d’estello aperamount,
L’auro es toumbado,
Mai lis estello paliran
Quand te veiran !
(grafia mistralenca)
NB : La podètz escotar per exemple sus https://www.youtube.com/watch?v=HHzOCKtaGTQ
Eri a l’escòla comunala quora lo magistre n’emparèt aquesta cançon en provençau de Frederic Mistral, que fa partida de la sieu òbra maja « Mirèio » (Mirelha).
Gaug en aquesta cançon, siáu ancuei a escriure aqueu tèxte.
Gaug en aquesta cançon, ai començat per seguir quauqu cors d’occitan au baccalaureat.
Pi, d’autri cors aquí ò ailà, tra autres a la facultat dei letras en li annadas 2000.
En lo fra-temps, ai participat au project de dubertura de la Calandreta menat per Anna-Maria.
Enfin ai jonch l’IEO-06 e lu cors dau nòstre magistre Joan-Pèire B.
Gaug en aquesta cançon, ai pauat embé plasir un premier pas sus lo pontin embé lu ataliers teatre prepauats per Joan-Pèire S. tra lo 2006 e lo 2014.
Ai viscut de bèli jornadas de descuberta de la natura e dau patrimòni, ai caminat sus lo Camin de la Lenga d’òc, ai cantat, ai escrich, descubert d’autors en lenga occitana, ai escotat de conferenças totplen interessanti e de concerts memorables, ai tastat de preparacions culinari squisidi, ai charrat, mi siáu ben riuda, ai balat, ai viscut totplen de moments conviviaus de fèsta, ai poscut enfin jugar davant esquasi 200 personas embé la chorma d’amics manejada per lo cap de teatre Gilbe.
Aquò es pas ren per ieu, que siáu puslèu dau tipe a « si metre a la sosta sota d’una flor » !
Gaug en aquesta cançon, mi pensi aver balhat a ma filha Julieta lo gust de cultivar li raíç sieui sensa si barrar ai autres.
Gaug en aquesta cançon, ai poscut enfin vi rescontrar, vautres, amorós de la lenga nòstra, qu’avètz partajat embé ieu aquelu tròç de vida e que siatz cars a mon còr !
Non auguèssi sentit l’aubada a Magalí, sensa dubi, la mieu vida auria pas augut lo meme color !
Atalier Teatre 2009, de seneca a drecha : Viviana, Julieta, Valeria, Fabian.
Marie-Do : La Montanha
En lo,1965 Jean Ferrat cantèt « Que la montanha es bèla » mi plas totjorn aquest cançon es d’actualitat. « Embé li mans sobre la tèsta avian montat de barris » per li culturas. Ancuei quora camini e que regarji lu barris en pèiras sequi, calan perqué non son tratenguts ; li raíç s’infiltran tra li pèiras e li fan calar ; l’i son plus d’òrts sus li faissas son envasadi de romegàs. Ferrat ditz « li vinhas corron dins la gaudina », per nautres son lu oliviers que non son talhats e non fan d’olivas.
« Quitan un a un lo país per anar ganhar la sieu vida luenh de la tèrra dont son naissuts »
L’i a plus degun dins li campanhas per viure embé lo sieu òrt, una ò doi vacas, de galinas e lo pòrc. La montanha venguèt un luec d’aise per li caminadas e l’invern per l’esquí.
La vida dei vièlhs èra trop dura, lu joves s’en anèron per aver lo confòrt de la vila e lo travalh.
Non vielhisse aquesta cançon, e la pòdi encara cantar, mas es que podrii viure coma d’un temps ? Cresi pas !
Choaseta CLEMENT : PARLAR D’UNA CANÇON
Parlar de Niça la Bèla non es ben original, mas l’avèm cantada dins de circonstanças particulari.
Eravam partits en viatge organizat en Norvègia embé lo club/ lo cèucle de Valdeblora. La nòstra guida parlava perfectament lo francés venent sovent en vacancas sus la Còsta d’Azur, èra pròpi simpatic, un bòn ambient renhava dins lo grop.
Lo 3ço jorn, lo nòstre programa èra de visitar un vilatge dau sègle 18, tot de fusta bastit, meme la glèia, l’i avia li maions, li fermas, la maion comunala, la maion de retreta e, ben segur, l’escòla. Lo professor, vestit coma a l’época, embé la bleta en man, nen faía intrar e nos assetar sus lu bancs per escotar la liçon. Nos a emparat li tres vocalas de l’alfabet norvegian, pi un cors de música s’ajudant d’un instrument a una soleta còrda e, finalement nos a demandat de cantar una cançon. Alora, concertacion ! Cau dire que dins lo grop l’i avia la mitan dau còro de Valdeblora e, finalament, tomberiam toi d’acòrdi per cantar Niça la Bèla. La guida èra completament estonada e diguèt « ai jamai audit aquesta cançon » de costuma lu francés cantan « Frère Jacques », qu’es venguda una cançon internationala.
Crestiana : Cançon l’Oiseau Blanc
Pensar a una cançon es pensar au paigran que cantava cada còup en fin de past de fèsta en familha ò de grand dinar.
Per d’ocasions particulari la si demandava e non si faía pregar perqué li plasia totplen.
La sieu cançon preferida, e soventifes esperada, èra
“ L’oiseau blanc ”
Aquesta cançon contava lo vòl de Carlo Nungesser e Francés Coli, lu doi aviators qu’an provat de traversar l’Atlàntico sensa escala per religar París a Nòva-Iòrc. Eravam en mile nòu cents vint e set e, au principi de l’areopostala, èra lo solet meso de portar lo corrier mai vito ensinda.
L’oiseau blanc èra lo nom de l’avion, qu’èra pas per dire aucèu, ma èra lo nom d’un cap indian que lu aviators s’èran fachs amics.
Ma lo vuèch de mai dau mile nòu cent vint e set lu doi òmes dispareissèron lo sera qu’èran partits e l’avion non siguèt jamai trovat fins d’aüra, coma aqueu de Saint Exupery.
Pensi qu’aquesta cançon es totjorn estada escotada ‘mé respèct perqué èra d’actualitat e faía resson au sentiment patriòtico ben activat après la guèrra de quatòrze.
Parlava finda de la mòrt d’aquestu doi òmes joves qu’an augut lo fetge de faire aquò e que cadun laissa la sieu vida ensnida.
Fin finala cau pas demembrar una fin sentimentala ‘mé aquesta maire doloroa diguent “viva” au sieu enfant ‘mé totplen d’angústia e que nautres sabèm qu’es lo darnier còup que si veon.
M’aquesta cançon mon paigran èra segur de si radunar tot lo monde.
Deux aviateurs confiants dans leur projet
Traverser l’Atlantique
Deux aviateurs confiants dans leur projet
Ont quitté le Bourget
Et profitant d’un dimanche au printemps
Dans l’espace ils s’élancent
Tous deux montés sur un bel oiseau blanc
Pour vaincre l’océan
Refrain:
Ils sont partis tous les deux
A travers les cieux, le sourire aux lèvres
Sans crainte de l’ouragan ni du mauvais temps
Que la brise soulève et dans l’espoir d’arriver
Se sont envolés, sublime conquête,
Bravant le danger et la mort qui les guette
Voilà deux jours que nos gars sont partis
Dans la vive lumière
Sont-ils vivants ou sont-ils engloutis
Dans l’océan maudit?
De toute part, on entend annoncer une vive nouvelle
Qui nous dira si nos gars sont partis
Ou s’ils sont engloutis
Refrain
Mais cependant, restée seule à Paris
Une pauvre mère
Qui n’oublie pas que son cher petit
En partant lui a dit :
Je pars sur un bel oiseau blanc
T’inquiète pas maman, je reviendrai vite
C’est pour que tous les pays
Soient bien tous unis avec l’Amérique
Joyeusement je m’en vais
Apporter d’la paix et de l’espérance,
J’emporte avec moi le baiser de la France
Refrain
La la la…
Joyeusement je m’en vais
Apporter d’ la paix et de l’espérance
J’emporte avec moi le baiser de la France
Rogier Gilli : Viens Poupoule
L’i son dei cançons coma dei rescòntres. Son aquelu que sus lo còup vos agradan pi, gaire de temps pus tardi, s’en van en lo denembre ò que vos clavelan a una nina ò un bèu jove quauqui fes la vida tota. Coma faire una chausida, lo monde musical es tant gran, lu poètas tant numerós. Alora coma esto sera ai li cervèlas jugarèli vi vau parlar d’una cançon, mai que anciana, que mi ven soventi fes quora aluchi un quadre dont l’i es la fòto de mon barba Enric.
Au principi dau sègle 20, Felix Mayol cantava ‘’Viens Poupoule’’, òbra populària mas talament realistat, compendi de la vida maugrat la laugieretat dei paraulas. Après guèrra, la grana, aquesta cançon si jugava totjorn en lu balètis e festins, sobretot en li campanhas totjorn tardieri quora si tracta de mòda. Lo monde avian da besonh de si devagar e de si rire un pauc.
Barba Enric, tornat dei tranchièras dont avia jugat a pluga embé tanta Chiqueta, n’avia fach una version en lenga de gavotina, version un pauc porcassiera que cantava lu jorns de tampona, èran numerós, quora n’avia fach calar mai que de rason. Eu lo festejaire, pistachier, celibatari l’i anava de la sieu òbra rigaudenca per faire rire lo sieu auditòri que repilhava lo refren :
Paure GILLI
Paure Gilli, Paure Gilli, A ! Es un brave garçon, mas un pauc chocaton, A !
Paure Gilli, Paure Gilli, A ! A faire lo coguòu, non si mariderà !
Li paraulas dei coblets li ai denembradi, da pichon mi faía un pauc vergonha mas pus tardi escotavi e regarjavi embé mai de mansuetuda aquest’òme de la bòna, barcelat dai annadas de guèrra que pilhava la vida per un amusament en si men-chonant d’ela.
Robèrt PITTIN : Vòli pas causir
Cançon d’un jorn audida furtivament
E que t’aganta lo ment, que ti vira en la tèsta a ti rendre fòl.
Cançon cantada un ponh sarrat, l’autra man sobre lo còr
E que ti fa creire un moment que siás lèst par anar faire la revolucion.
Cançon cargada de nostalgia, repilhada a la fin d’un past ben aigat
E que ti fa tornar quaranta ans en arrier, a la prima de la tieu vida.
Cançon testimòni d’una lenga, de mens en mens emplegada
E que ti manda a l’estatut dau darrier indian.
Vòli pas causir
Es per aquò, lu mieus amics, que m’en vau.
Rajónher aquela maion blu emb’un sotomarin jaune.
Anerai pus durmir en cò de la dama de Savòia-Auta.
Perqué l’Amèrica, l’Amèrica la vòli veire e l’aurai.
En asperant aqueu jorn, mi fau cagar quauquifès,
alora m’en vau au borg
e vi convidi a beure de siròp Tifon a la botelha ò ben dintre un gòto
perqué ancuei es la fèsta.
Cantatz, sensa retenguda li cançons qu’an marcat la vòstra vida.
Crestian : Sem i Rubata Bauci
Per aver frustat lu mieus dets sus lo cantin de la guitarra d’annadas de temps, e per aver cantar un molon de cançons, pòdi dire que cada cançons es importanta quora la cantam. Pasmens, un remembre mi ven en tèsta. Lo mieu vièlh amic, JP Aiperto, un jorn mi prepauèt una cançon, dont avia escrich li paraulas e bricolat la música. Es un texto que parlava dau vilatge, dei gents, dei costumas, dei carrieras e de tot aquò que fa Saorge. Lo titre n’es : « Sem i Rubata Bauci » dau nom de la nomenàia donada ai estatjants de Saorge, acostumats a caminar de caladas en puadas e au carater complicat de cabretas dau país.
Es un refrenh simple a si metre en tèsta e après quauqu ajustaments musicals la cançon siguèt adoptada. La música va virar en tèsta coma una abelha dins lo brusc. Auguèri lo gran plasir d’acompanhar JP mé la guitarra davant li cameras de França 3 per l’emicion dominicala Vaquí e la canteriam ensems : https://youtu.be/JstLugKoW2A
Aqueu cant es vengut l’imno oficial dau vilatge. dins li fèstas e li acampadas tot lo monde repilha : « tut lò ei Saorge, tut lò, tut lò fa Saorge ». En cap de còr, mèstre JP es pas lo darrier per menar aut e fòrt la cançon dau nòstre vilatge. Lo vòli aremerciar per tot cen qu’a menat ai Rubata Bauci de Ròia.
SEM I RUBATA-BAUCI
Sem ře carreře, ře scařete e ře chassete,
Sem ře fotz, ře fontane chape e carrete,
Sem shi ři chancami, ři carugi e ři pontii,
Sem ři cornilhoï, ři brëcali e ři gaibassi.
Rëpilha :
Tut lò tut lò ei Saorgë, tut lò tut lò fa Saorgë.
Saorgii Rubata-Bauci ! (bis)
Bòndi a tuti a ři banhai e ři suchi ! (bis)
Sem chassa d’a geija, chassa sotana e sořana,
Sem řa Sant Ròc, řa Santa crotz e Sant’ Anna,
Sem shi řa Bareřa, ë Coent e řa Madòna,
Sem ře capèle, ře taitavèle e sònam d’a granda.
Rëpilha
Am shi ři sugeli, ři caponiti e ři crositi,
Am řa nòisha toëita, shu řa chàpa ři tëitoï,
Am shi ře lasanhe, řa polenta e řa panissa,
Am ře quiquëře, ře raviòře e řa pishařada.
Rëpilha
Am shi ři nhiëqui, ři talhařii e ři granaiřëi,
Am ři baibajoai, ře baujilhe e ři frëshëi,
Am shi řa picòřa, e řa nòisha cagamaitina,
Am ë vin dë nòsë, řa vineta e ř’aigua vita.
JPB : Bertrans del Poget
Vos vau parlar d’una cançon, que n’escriguèri li paraulas. Au principi de l’an 1994 legiguèri aqueu tròç de vida dau trobador Bertrans del Pojet : « Bertrans del pojet si fo uns gentils castellans de Proenssa, de Teunes (Tinea per d’unu, Tolon per d’autres)… E fez bonas cansos e bons sirventés ». Sus d’aquest trobador sabèm ren en defòra d’aquestu mòts. Aquò m’a fach pantaiar e donat l’idea d’escriure un tèxto que venguèt una cançon embé l’ajuda e la complicitat de Serge PESCE que n’escriguèt la mùsica . Foguèt registrada en genier e mars dau 1995 au « Laboratoire » a Sant Laurenç de Var. Danielle FRANZIN embé la sieu votz encantarela, la cantèt sus la K7 « Yes Bomb’Ai» (Edicions ADEM). Vos presenti lo tèxte :
Bertrans del Pojet
Intrò : Bertrans del pojet si fo uns gentils castellans de Proenssa, de Teunes … E fez bonas cansos e bons sirventés (1)
Trobador de ma memòria,
Trobador dau mieu país
Canterai per la tieu glòria
Dins un pichin cantadís.
Ères òme de valor,
Valent e larg cavalier,
Cantaves la « fin amor »(2),
Ères finda bòn guerrier.
Ères òme dau paratge,
Dins un castèu siás naissut,
A Teunes as fach lo viatge,
Bòni “cansos” (3) as concevut.
‘Mé lirismo as parlat
Dau doç temps dau mes de mai,
D’una dòmna de beutat,
Bèu e clar es lo tieu lai.
Lo trobar es dins l’amor
Que per la prima florisse,
De l’obrador nais’na flor
Que per vautres esplisse.
Cantador d’un temps novèu
Pròvi d’èstre bòn rimaire ;
La musica per drapèu
Ai cercat coma vos plaire.
Trobador de ma memòria,
Trobador dau mieu país
Ai cantat per la tieu glòria
Dins un pichin cantadís.
(1) Le sirvente ou sirventès ou sirventés, ou serventois en langue d’oïl, est un poème à caractère satirique, politique ou moral.
(2) « fin amor » ou l’amour courtois, est une expression désignant au Moyen Âge, la façon d’aimer avec courtoisie, respect et honnêteté, sa ou son partenaire, dans le but commun d’atteindre la joie (joï en occitan) et le bonheur.
(3) La canso ou canson (chanson à strophes) est une poésie lyrique musicale occitane du XII siècle.
Paraulas : Joan-Pierre BAQUIÉ
Mùsica : Serge PESCE
Escricha lo 27 de febrier dau 1994
NOS AN ESCHICH :
Carlòta : Osca lu amics!
Que textos meravilhos qu’avetz escrich ! Un vertadier regal per ieu que mi senti un pauc soleta mé de crucis clafits dins la tèsta (trabalh chapinat dei obriers sus la mieu sala de banhe… biga telefonica rompuda per lu menaires dau material….) pas de TV nimai d’internet encara un coup ! N’ai una fora !!!!
Lu vostres racontes son de meu e mi fan oblidar lu crucis!
Baietas. 😷🥰🥰🥰
