Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei, titrada » PASSEJADA ANTROPONIMICA EN PAÍS D’ÒC. », v’es prepauada da Jaume PIETRI, sòci de l’IEO-06,
Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…
a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
« La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc !
PASSEJADA ANTROPONIMICA EN PAÍS D’ÒC
(Partida 1)
D’en premier nos fau balhar d’explicas. L’onomastica es l’estudi dei noms pròpris. Sei doas brancas majoralas ne’n son a la gròssa la toponimia (Estudi dei noms de luecs) e l’antroponimia (Estudi dei noms d’ostau).
Es sachut d’en toti que, sus son relarg, la lenga d’òc nos pòrge, de còps, la clau d’aquelei noms pròpris. Vos prepausam çai-sota una tiera de noms d’ostau ligats ai noms de mestiers.
********************
–BARRALIER. Es aqueu que fabrica de barraus ò barrals en lengadocian (francés: « barril, petit tonneau« ). Es doncas lo « tonnelier » mai èra pereu lo portaire d’aiga. Es un nom gaire espandit. Dins son diccionari Frederic MISTRAL cita quauquei vers sieus:
« I’a ‘n pichot barralié
Que iéu ame a la foulié
e que m’adus l’aigo au lié ».
(Lis isclo d’or).
–BAYLE (Occitan: Baile). Per lei diminutius trobam Baylet, Bailet, Baylon, etc. Lo diccionnari dei noms d’ostau d’Aubèrt DAUZAT nos ditz qu’es « l’équivalent méridional de bailli et qu’il a pris dans le Midi le sens de régisseur« . Mai lo baile èra tanben lo cap dei pastres que menavan sei tropèus a l’amontanhatge e, de fes, de tota chorma de trabalh (meissoniers, mestieraus barrulaires, etc).
Lo filosòf Pèire BAYLE (1647-1706) naissèt dins un vilatjon pròchi Pamiers, en País de Fois (Arièja). Fuguèt un apòstol de la tolerància e anoncièt lo sègle dei Lumes.
–BOUSCATIÉ, BOUSCATIER, BOUSQUETIER, etc. (Occitan: Boscatier). Es aqueu que trabalha dins lei bòscs e es, de segur, lo « bûcheron« . Es un nom patronimic tras que rar mai ne’n rescontrèri recentament a Niça.
–BOYER (Occitan: Boier). Es en francés lo « bouvier », aqueu que mena e garda lei buòus; es tanben lo lauraire ambé de buòus. Es un nom pron comun en domèni occitan.
L’òme politic Antide BOYER naissèt an Aubanha en 1850. Fuguèt deputat de senèstra dei Bocas dau Ròse. Manjacapelans acarnassit faguèt cambiar sei pichòts noms perqué èran de noms de sants. Chausiguèt « Anti-Deus », (Anti Dieu en latin), mai l’estat civiu acceptèt ren qu’Antide. Escrivan occitan fondèt en 1877 lo jornau « Lou tron de l’èr » que pareissiá lo dissabte. Vos convidam a escotar la subrebèla interpretacion de la cançon « Lo boier » vista coma lo solet cant catar conoissut.
Per aquò faire basta de picar sus You Tube « Hymn of the Cathars, « lo boier » (The cattle herder). Avètz de mai lo tèxt occitan sus lo site de l’IEO-06.
–BRESSIER (Occitan: Brecier). Es aqueu que fabrica e vende de breç (fr. « berceau« ). Es un nom pron rar que si tròba mai que mai dins lo Sud-Èst.
–FABRE. A l’Atge-Mejan es dau latin « faber » que vènon lei mots que designan la fabrega ò farga (fr. « forge« ) e lo fabre (fr. »forgeron« ).Fabre es pron espandit en Provença e Lengadòc. Avèm lei derivats Fabron, Fabret, Fabbri (A Niça), etc.
Enric FABRE (1882- 1984) fuguèt un engenhaire de tria qu’inventèt en 1910 l’idravion. Sortiá da la nauta borgesiá marselhesa que fondèt en 1868 la Companhiá maritima
Cyprien Fabre. Si pòu veire sus You tube d’interessants documents en picant « Le canard d’Henry Fabre » e sus https://fr.wikipedia.org/wiki/Hydravion_Canard
La vocalisacion de « b » a donat Faure qu’es present un pauc d’en pertot en País dòc (Derivats: Faurès, Fauret, Fauriel, Faurie, Lafaurie,etc).
Lo president de la Republica de 1895 a 1899 fuguèt Fèlix FAURE que naissèt a Paris en 1841 d’una familha auvernhata. Es an eu qu’Emili ZOLA adreicèt sa celèbra letra dubèrta « J’accuse« .
L’equivalent en País d’oil es Fèvre, Lefèvre, Lefèbvre, Lefébure, etc. Es d’aquò que vèn lo mot francés « orfèvre ».
De seguir.
Jaume PIETRI
Per legir la partida II : http://ieo06.free.fr/spip.php?article4624