Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e sieis ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica dau 28 de genoier de 2024 en lenga nòsta per l’Agachaire
La lenga dei jusieus (1)
Quunta lenga parlavon autre temps aicí lei jusieus ? Sabem que n’i aviá en Provença fai dos mila ans. Pensetz bensai que parlavon ebrèu ? E bè nani : a l’epòca parlavon latin, coma tot lo monde. L’ebrèu èra una lenga mòrta depuei de temps. Aquò vòu dire que degun l’aviá coma lenga mairala, ni la parlava dins la vida de cada jorn. Mai mòrta vòu pas dire despareissuda ; se manteniá coma lenga de sa religion : rituaus, cantics e libres sagrats.
Exactament coma lo latin, fai pas gaire, dins lo monde crestian. De pichòt, anavo a messa coma tota la familha, e coma fòrça monde alora, tant (ò mai) per la costuma coma per la fe. Compreniam ren a ce que se l’i disiá, e cantaviam en latin de mots que ne’n sachèro jamai lo sens, ni me demandavo ce que podián ben vouguer dire.
Se depuei lo concili Vatican Dos, la messa se ditz dins lei lengas vulgaras (a despart d’unes irreductibles latinisaires, escomenjats ò non), demòra pasmens que la lenga oficiala dau Vatican es encara lo latin, e les enciclicas papalas sempre en latin, emai fuguèsson ara publicadas d’intrada dins mai d’una lenga.
E aquò tòca pas soncament la religion. Lòngtemps, lo latin demoret la lenga sabenta de totei les païs crestians, emai degun la parlèsse plus. Ò puslèu s’èra talament embastardida qu’aviá congreiat de lengas nòvas, que la nòsta n’es una.
(De seguir)
Jean Yves ROYER