Per respòndre a J.R. sus lo fòrom niçard (veire lo 19/12/04) e un pauc coma una mena de respòsta ai sieus prepaus vos fem descurbir un autre texto d’Enric Tornier que firma « professor d’istòrias bèstias »…
La granda batalha navala dau Palhon
Lo nòstre professor d’istòria bèstia, Henry Tornier de l’Universitat de Venanson, dont òucupa lo fautuelh d’Istòria Anciana, ven de nen mandar lo bel estudi istórico que sometem a la curiositat dei nòstres amics lectors.
Un jorn que lo gardian dau pichon de la sòre de la portiera de la Mòrga de l’Ariana siguèt pilhat bèu, en arma e sensa passapòrt, en tren de si solajar dintre lo monument expressi de la granda plaça de la Ternitat (que si sòna finda Victòr) e auguent agravat la tension diplomàtica dei doi país en refudant de quitar lo luec, sota pretext que non avia encara fenit, e auguent tractat lo cantonier ternitaire que li faia l’observacion de « Ramassa buas » , la granda nacion de la Ternitat si retirèt de la Societat dei Nacions e lu ternitaires declarèron la guèrra ai arianencs per lavar en lo sang (g=c) aquesta violacion de territòri.
Vist la rapiditat dei eveniments, lu arianencs èran gaire armats e aprovisionats : non avion que quauqu vielhs fusius a peiras, e encara mancavan de peiras de betum per li far faire fuec.
En aquesti condicions ; lu ternitaires l’avion bèla e pilhèron un gròs avantatge en organisant lo blocùs dau Palhon per pilhar lu arianecs per la famina. Meme que li bugadieras avion lo cristo d’èstre obligadi de calar a l’Abadia ò ben de montar a Còntes per lavar quatre estrassas en Palhon.
Un sotomarin calabrés, vengut per provedir lu arianencs en faiòus-favas, siguèt fach presonier per la flòta ternitaira e pilhat en remòrca per la màquina a enquitranar n° 18 que l’estirassèt fins au Musèu Massena per lo levar dau mitan. Donca, genat per lo blocùs après 27 oras de guèrra, lu arianencs avion plus ren a mastegar e si norission de merions d’òulivas pastats embé d’aiga de Vichy per li mòlas dau molin de l’Ariana, qu’avion plus de gran per faire de farina.
Lu ternitaires, au contrari, avion per manjar toi lu aubres de fabrècolas dau camin de Laguet, e per beure, tota l’aiga dau Palhon : la populacion non sofrissia.
Maugrat que lu arianencs auguèsson de gas asfixients que li fornissia bòn pati l’usina de la rementa, non se’n posquèron servir embé lo vent contrari, e a la premiera pròva, lu canaris de de la recevairitz dei Pòstas a l’Abadia ne’n siguèron li inoncentis victimas.
Après un constat d’uissier, lu arianencs siguèron empedits de si servir d’aquesta arma dangeroa. Si trovèron en granda inferioritat maugrat que si batèsson coma de lions constipats, comencèron a perdre de terren e, trancada per trancada, la retirada si faia.
Una armada de quatre cantoniers dau Geni, encoratjat per un vielh fonò que molinava sensa s’arrestar « la polalhera », armats de sapas dei Estòcs Americans, sapavan a torn de braç per cavar li nòvi trancadas a l’arrier per fins que la retirada si faguèsse en bòn òrdre.
Lu malurós sudavan coma de glaça au solèu e non avion plus un pel de sec. En doi oras de temps, lo camp de batalha semblava una gratua per faire la permanenta ai tantiflas !
Reculant totjorn e possats dintre lu darriers retrancaments, lu cantoniers dau Geni siguèron obligats de faire li trancadas sus lo terren dont d’un temps si vuava la rementa, e cada quatre minutas èran obligats de cambiar d’equipa per non èstre asfixiats ! Quora lu survivents de l’armada arianenca arribèron en aquesti trancadas, non li siguèt degun que auguèt lo temps de fenir lo sieu testament embé la firma.
Tres ò quatre sordats si lancèron en Palhon e si faguèron totplen de badòlas mortali e, fòra un sordat que lu ternitaires trovèron en tren de si merendar dintre la trancada emb’una vielha boita de sardinas entamenada qu’avia trovada en la rementa, e que lu ternitaires faguèron presonier, toi lu autres siguèron asfixiats per l’Usina dau Sang. Questionat sus la sieu resistança personala, lo presonier declarèt qu’èra tot natural, vist qu’èra curador diplomat e qu’avia la costuma de toi lu perfums.
La guèrra siguèt fenida fauta de combatents e la patz firmada entra lo general Stròcchio de la Ternitat e un vielh baronaire arianenc que non avia poscut si batre perque li mancava doi braç, tres cambas e la mitan de la tèsta. De mai avia la dança sanguina e d’agacins sus lu ginolhs, e fòra lo presonier, restava lo solet rapresentant mascle de la raça arianenca.
L’Ariana, Bausasc e Pinhareul siguèron anexadi a la Ternitat Victòr que, lo calme revengut, n’es devenguda una granda nacion, rica e fertila, dont lo grata-cuòu e li tòlas de conserva creisson en cada canton, e dont lu abitants que son pas maridats son urós.
Henry Tornier
Professor d’Istòria Bèstia.