Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de dètz-e-nòu ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronicas, dau 13 de novembre de 2016 en lenga nòsta per l’Agachaire
La Garança
Encuei, au Tridí 23 de Brumaire, lo calendier republican celèbra la garança. Dins aqueles annadas dau centenari de la Grand Guèrra, aqueu mot fai pensar ai braias e ais quèpís dei sordats, qu’en 1914 montèron au frònt ansin acolorits de roge, qu’aquò lei fava talament ben remarcar per l’enemic…
Mai perdequé les avián ansin cauçats e encapelats ? L’òm ditz qu’èra a l’origina (en 1829) perqué, sus les camps batalhiers, lei sordats se posquèsson conóisser… E pereu per afavorir la cultura de la garança, emai perqué de braias rojas se salissián pas tant coma lei blancas qu’avián avans…
Ce que l’òm saup benlèu pas tant, es que la garança, introducha en Comtat Venaissin en 1763 per un Armenian que li disián Hovhannès Althounian, e que ne’n fagueriam Joan Althen, venguet lèu una especialitat provençala. Ansin, a la mitat dau sègle XIX, ne’n balhava quasiment la totalitat de la produccion francesa !
Sabèm qu’ei de la racina de la planta que vèn la color, e qu’aquela ei de marrit derrabar. Avèm au musèu de Forcauquier un lichet de garancier, que sembla qu’èra un otís de gigants ! En realitat faliá dos òmes per lo manobrar, cadun quichent d’un costat de l’aisina…
Entre temps, dins un quartier de Monteus, i aviá talamant de garancièras dins ses palunalhas que d’ailà naisset un vilatge, que li metèron d’Althen-des-Paluds…
Jean Yves ROYER