Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint ans, lo 18 de junh de 1997. Òsca !
Cronica, dau 08 d’abriu dau 2018 en lenga nòsta per l’Agachaire
Lo Raifòrt
Siam encuei lo Nonidí 19 de Germinal, que lo calendier revolucionari consacrava au raifòrt. Aquela planta (que Mistral escriu « rais-fort »), es pas aquela qu’a lo meme nom en francés, mai la que dins aquesta lenga se sòna lo « radis ».
Au començament dau sègle XVII, lo sestian Glaudi Brueis fai lo mot feminin : « Una brava èrba es la raifòrt / Per medicinar la gravèla. ».
Lo « Tresòr » dona una expression gaire evidenta : « Tanat coma un raifòrt », qu’explica que se ditz d’un òme tarat de reputacion. Mai lo rapòrt ambé lo raifòrt sembla pron misteriós…
Sus la fin de sa vida, ma grand un bèu jorn me diguet : « Tè, te vau cantar una cançon que t’ai jamai cantada, e que siáu segur que la conoisses pas. Ei la cançon des capelans.» E disiá aquela cançon, sus un èr galhardet : « Les capelans son pas d’òmes, son pas d’òmes / Les capelans son pas d’òmes son d’enfants. / Li tiron una cordeta (un lacet de coton), lo trauc dau cuou li peta / Li tiron lo raifòrt e li peta un pauc pus fòrt… » A pena acabada apondet : « Es ieu que t’ai cantat aquela cançon ? Es pas possible ! Sabo pas de cançons ansin ! D’alhors, aquela la conoisso pas… »
S’aquesta cançon sembla pas que degun l’aguèsse reculhida, aquela significacion dau mot « raifòrt » es pron espandida. Emai per l’onor mascle, vau mielhs que lo raifòrt siegue dei gròs…
Jean Yves ROYER
