Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, li a mai de dètz ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Chronique pour ce samedi 20 décembre 2008
en lenga nòsta
Cachafuec ?
Per l’Agachaire
Dins nòstes tradicions calendalas, se les 13 dessèrts son jamai estats oblidats, lo Gròs Sopar tòrna ara de mòda, e pereu lo Cachafuec. Aqueste èra mòrt ambé lei chaminèias, mai ara que renaisson pereu, d’abòrd per far polit, e ara per ecologia, l’òm se tòrna sovenir tanben de la ceremoniá dau cachafuec mai, entre temps, lei gens an oblidat ce que lo mot voliá dire.
A l’Edat Mejana, la question se pausava pas, d’abòrd que tot lo monde disián encara lo gachafuec (en Provença, e gachafuòc en Lengadòc) e lo mot èra comprés de totei. Veniá de « gachar » (en francés « guetter », « monter la garde »), e l’òm èra ben conscient qu’aquela soca, que cramavon au solstici d’ivèrn, simbolisava lo soleu, qu’aquela operacion aviá per tòca de gardar, per que tornèsse.
Fuec
Encuei, l’òm s’es imaginat qu’aqueu mot, qu’a evoluït normalament en « cachafuec » (e « cachafuòc » en lengadocian e rodanenc) voliá dire « allumer le feu »… E pasmens, i a pas besonh d’èstre un grand sabent en lenga nòsta per sacher que « cachar » a jamai representat lo francés « allumer », que se ditz « alumar » ò « abrar ». E que « cachar », au contrari, vòu dire « escrachar » (coma dins la « cachèia »), ò « espoutir »…
Alara se dimècres pausètz cachafuec, l’escrachetz pas ni l’espoutissetz pas… Que de tot segur aquò vos portariá malur !
