Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de setze ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica per aqueu dissabta 15 de març dau 2014
en lenga nòsta
Per l’Agachaire
Lo Ton
Lo 15 de març es per lo calendier revolucionari son Quintidí 25 de Ventòse, que plaça eu sota lo signe dau ton.
Autre temps en Provença nauta, encar mai que dins tota la Provença interiora, èra ambé la merluça e les anchòias un dei solets pèis de mar que manjaviam. D’abòrd que, ben entendut, lo temps de venir d’en riba de mar, valiá mielhs que siegue secat ò salat… Lo ton eu se gardava en marinada, que se sonava alora la tonina.
Aquela darriera preparacion, au contrari dei doas autres, a practicament despareissut, remplaçada per nòstes conservas, au naturau, a l’òli ò en saussa. Lo Barsòti n’a donat la recèpta dins son libre sus lo Bolh e lo Tian : basta de far bolhir miejora vòste ton dins d’aiga salada ambé fenolh, baguier, coriandre e clavèus de giròfle ; de lo laissar ben s’escolar au fresc una jornada de temps, e de lo metre puei dins l’òli (d’oliva…) dins de bocaus, qu’ansin se gardèsse.
Mai a l’ostau, de ton ne’n parlaviam benlèu mai que ce que ne’n manjaviam… Estent que l’expression « gras coma un ton » se disiá de tota creatura qu’èra jutjada un pauc gròssa. La formula, qu’emplegaviam pereu en francés, me semblava talament naturala que me semblava pereu francesa. E bè non : lo Net vèn de m’aprendre que se lei Francés pòdon èsser gras coma de monges, emai de pòrcs, o son fòrça rarament coma de tons…
Jean-Yves ROYER
