Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de setze ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica per aqueu dissabta 29 de març dau 2014
en lenga nòsta
Per l’Agachaire
La Vèrna
Aquest an 222 de la Republica, siam encuei au Nonidí 9 de Germinal, jorn consacrat a la vèrna, ò vèrnha.
Se sòna pereu lo vèrnhe, mai siáu pas segur que de vos donar son nom francés, « aulne », vos farà ben veire a totes quunta mena d’aubre es aquò…
Per Onorat, aqueu nom veniá dau latin « verna arbor » : aubre que grelha fòrça au printemps, d’abòrd que fai sei fruchas avans les autrei. Mistral a représ aquela explicacion d’aubre printanier, que sabèm ara qu’ei faussa.
En realitat, vèrna vèn d’un mot d’origina celtica, « uerno », qu’èra promier son nom aicí. E, curiosament, per un còp ei lo francés que sòrte dau latin : « ulnus », qu’elei li disién ansin. Emai una influéncia francica siegue probabla per explicar sa forma anciana « ausne ». Mai la rason d’aquò ei benlèu que, estent que n’i a mai aicí qu’en païs d’oïl, siam nautres qu’auriam gardat la pus vièlha forma.
Que dire de mai d’aquel aubre, conoissut d’abòrd per gaire se poirir e de ben caufar ? Onorat ditz que sa rusca permete de far de tencha negra, e Mistral cita lo provèrbi « verd coma de vèrna ». Juec de mot que pòt explicar son etimologia anciana, faussa que faussa.
E me dona l’ocasion d’acabar esta cronica, en fent lo vòt qu’aqueu printemps vos tengue verds, que n’auretz de besonh encuei que siam per cambiar d’ora !…
Jean-Yves ROYER
