Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de dètz-e-vuech ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica per aqueu dimènegue lo 06 de setembre dau 2015 en lenga nòsta
La Gençana
Aqueste 19 de Termidòr que siam, republicanament parlent, nos mete au jorn de la gençana. Tornarai pas per ara sus lei vertuts medicinalas nombrosas d’aquela planta montanhòla, que n’ai agut parlat fai d’annadas, mai m’arrestarai encuei sus son nom, sovent pron misteriós a mon vejaire.
Mistral li ditz pereu de genciana, un nom que se retròba sovent dins nòstei diccionaris, ambé totei sei variantas foneticas (geusana, jansòna, ginsona e ne’n passo). Dins lei valadas occitanas d’Itàlia an en mai l’argençana e la regençana. Se Mistral li mete encara de baselica, un nom qu’ai pas retrobat enluec, tant en cò sieu coma dins lei Valadas li dison de braias ò de cauças de coguous. Ce qu’estona d’autant mai que, tant aicí coma ailà, l’òm precisa cada còp qu’es pas la gençana jauna (de son nom scientific Gentiana lutea) qu’ei nomada ansin, mai ben la bluia (Gentiana acaulis) !
Cadun saup pasmens, que, dins la civilisacion occidentala, lo jaune (alevat lo daurat) ei lo pus sovent una color pejorativa qu’es adonc, entre autres, aquela dei coguous (au sens figurat). Mai perdequé dins nòstei montanhas lei veson blus, ò li dison ansin en parlent de flors d’aquela color ? Se quauqu’un me ne’n sachèsse trobar la respònsa, li pagarai totei lei jaunes que li agradarà de se beure ! Emai de gençana se son amarum li vai mielhs !
Jean Yves ROYER
