Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint ans, lo 18 de junh de 1997. Òsca !
Cronicas, dau 5 de novembre de 2017 en lenga nòsta per l’Agachaire
Lo Gabre
Au calendier revolucionari, siam encuei au Quintidí 15 de Brumaire, jorn consacrat au gabre, que li diam pereu lo piòt, lo dindard ò lo dindàs, emai lo dindon. Aicí li diam puslèu lo galabre, ò garabre.
Curiosament, lo promier sens que dona Mistral dau mot gabre es aqueu dau mascle de l’auca, e lo segond dau mascle de la cabra ! Aqueu de mascle de la dinda arriba qu’en tresena posicion, en quatrena avèm lo mascle de la perdritz quand ei vièlh, en cinc un canard dins d’unes endrechs, en sièis un pèis sensa uous e pus generalament una femèla esterla, en sèt una filha un pauc lèsta, sensa cròia e puslèu garçoniera, en uech una planta parenta de la fava ambé de fuèlhas pichòtas e de flors jaunas…
Quunta lenga pasmens que la nòsta me diretz… Fau dire qu’aquela bèstia la conoissem gaire que despuei lo sègle XVII e que, a despart qu’èra censada venir d’Inda, sabiam pas tròp onte la metre…
E se regardem lei definicions de piòt, es pas mièlhs ! Se lo sens de dindon arriba aquí en promier, en segond luec es un niais, en tres una malautiá : lo senepion. E de quauqu’un qu’es completament empegat, li diràn qu’ei « bandat coma un piòt »… Passo sus d’unes plantas que li meton tanben aqueu nom…
Pas besonh de dire que dindàs, dindard e dindon valon gaire mai… Just un exemple : un dindàs es un dròlle espelofit e espelhandrat…
Jean Yves ROYER