Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e tres ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica, dau 13 de decembre de 2020 en lenga nòsta per l’Agachaire
Nòste Enric
Lo tretge de decembre, en l’an mila-cinc-cent-trenta-tres, naissiá dins lo castèu de Pau un dròlle que pus tard lei Gascons li diràn « Nòste Enric », ò « lo Nòste Enric ».
Au moment que lo sentet venir, sa maire se metet a cantar « Nòstra- Dòna deu cap deu Pont, Ajudatz-mi en aquesta ora ! ». Just naissut lo dròlle son grand, Enric d’Albret, botet una cadena d’aur au còu de la maire, li donet una boita ont èra son testament en li diant : « Vaquí çò vòste ! » e, prenent lo pichòt, apondet : « Mai aquò ei mieu ! », lo menent dins sa cambra per lo batejar a la gascona. Es a dire que de’n promier li fretet lei labras d’una vena d’alhet, per cochar lei malautiás contagiosas. Après, li metet sota lo nas sa copa d’aur ambé de vin de Jurançon, que lo nenet ne’n aucet subran la tèsta. Alora lo grand li ne’n faguet tombar una gota entre lei labras, que l’empasset pron ben, per li donar de fòrça.
L’alhet e lo vin faguèron son òbra, e lo pichon fuguet puei rèi de Navarra, emai pereu de França. Mai posquèron ren puèi còntra la lama d’un ponhau… Se sa naissença èra estada celebrada dins mantuna lenga, que l’occitan de Bearn i aviá sa plaça, e que lauset puei amb estrambòrd lo solet rèi de França qu’aguèsse parlat (e escrich) la lenga nòsta, sa mòrt fuguet alora plorada tant en provençau e en lengadocian coma en gascon…
Jean Yves ROYER