Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e sieis ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica dau 17 de març de 2024 en lenga nòsta per l’Agachaire
La lenga dei jusieus (8)
Vos disiáu, en comencent aquela tiera de cronicas sus la lenga dei
jusieus de Provença que, dins l’Antiquitat, coma totei ses
correligionaris occidentaus, parlavon latin. Aquò tant dins sa
liturgia coma, ben entendut, dins sa vida quotidiana. E avem vist
que, tre d’Edat Mejana, e subretot puei ai sègles XVII e XVIII,
aguèron un biais de parlar especiau, caracterisat per un accent e
d’ebraïsmes, de vocabulari subretot. Coma aquò se faguet, e
quora ?
Es a l’entorn de la fin dau sègle VIII que comencem de veire, sus de
tombas jusievas, d’epitafis en ebrèu e de noms de familhas
ebraïsants. E au començament dau sègle IX, trobem de tèxtes
escrichs en ebrèu per de jusieus d’Euròpa occidentala. Es que
d’aqueu temps, de sabents jusieus recampavon de comentaris de
tèxtes biblics ebraïcs, fachs per de rabins de Jerusalem e de
Babilona, e ne’n compausavon un ensems que li diguèron lo
Talmud. Aquò li donet, en mai de sei lengas de cada jorn, aquelei
des païs onte vivián, una lenga segonda, utilisada dins una part au
mens de sei rituaus, e que veniá pereu se mesclar a ses emplecs
quotidians. Entre temps desvolopava, en cò des intellectuaus e dei
sabent, tota una literatura que rendiá còmpte tant de la poësia coma
de la sciéncia.
Ara demòra a sacher lo perqué d’aqueu particularisme popular,
onte doas lengas se mesclavon…
(De seguir)
Jean Yves ROYER