Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, li a mai de quatòrze ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Chronique pour ce samedi 24 décembre 2011 en lenga nòsta.
Lo Betum
Per l’Agachaire
Aquesta velha de Novè, trobaretz bensai un pauc curiós d’espinchar dau costat dau calendier revolucionari, que ne’n fai son Tridí 3 de Nivòsa, onte celebra lo betum. E pasmens es en Judèia que, tre l’Antiquitat, lo betum (qu’ei jamai que de petròli mai ò mens evaporat) es estat utilisat en promier, d’abòrd per sei vertuts medicinalas.
E podèm pas dire que siguem pas aquí dins l’actualitat, sus una planeta de mai en mai enquitranada d’una crosta que l’estofa, e onte ne’n siam a la poirir en assajent d’esplechar – ambé de molons de poisons – lei sablas betumenosas que siam pas encar ben segur que totara nos o van pas far sota les pès…
Mai aquò correspònde au francés « bitume ». Coma vai adonc qu’au nòste, aguessiam lo meme mot per dire « béton » ? Lo rapòrt es pas evident… D’autant qu’un jorn, fai d’annadas d’aquò, passaviam ambé ma grand davans un jardin onte fasián, per sòu, de betum per bastir sabo plus de qué. Ma grand diguet : « Tè ! Fan de betum… » Puei se reprenguet : « Non, es pas betum, ei de lava… » Aguèro pas l’idèia de li demandar la diferéncia, mai despuei aquò m’a sovent tafurat. Mistral dona « lava » coma forma de lausa, e pereu per parlar de la lava d’un volcan. E fin finala, entre betum de Judèia e « beton » de maçon, nòste paure betum occitan sembla de pas tròp sacher onte penjar son lume…