Dau temps dei Rescòntres Occitans en Provença (a Vilanòva de Poligny en lo 05), anèri caminar sus la draia botànica dau Noguier en Champsaur (Le Noyer). Una passejada agradiua de doi oras de temps dins una vegetacion alpina dei mai riqui. Tot au lòng dau percórs, de panèus indican lo nom dei aubres, plantas, flors… Sus lu panèus, li èra tanben una pichina fòto d’un òme, qu’après rensenhaments saupèri dire qu’èra Dominique VILLARS.
Cu èra Dominique VILLARS ?
La libraria de l’Espaci occitan de Gap, qu’avia un libre sus d’eu mi permetèt de ne’n saupre un pauc mai sus l’òme [[Dominique VILLARS, Le naturaliste philosophe, le botaniste, le professeur, étudié à travers ses manuscrits inédits par Emile GALLOT éd. Société d’Etudes des Hautes-Alpes 1982.]]
Naissèt en lo 1745 au Noguier (Le Noyer-en-Champsaur) en una familha de paisans. S’inicièt a la botànica gardant li feas. En lo 1766, l’abat CHAIX, lo metèt en rapòrt embé de metges de Grenòble qu’erborizavan. Posquèt a 26 ans (s’èra maridat a 16 ans e mieg) entamenar d’estudis de quirurgia e de medecina, una carriera ordinària per un naturalista dau sécolo XVIII.
Dominique VILLARS
Acabèt lu sieus estudis a París e tornèt a Grenòble en lo 1778 en tant que director dau Jardin dei Plantas, pi siguèt metge de l’ospitau militar en lo 1782. La sieu òbra maja siguèt : « l’Histoire des Plantes en Dauphiné » un travalh que li demandèt 16 ans de temps, publicat en lo 1786. Es la premiera flòra completa e sistematica dau Daufinat.
Dau temps de la Revolucion Francea, ensenhèt a l’Escòla Centrala d’Isera, l’Escòla de quirurgia de Grenòble. En lo 1803 siguèt nomenat professor a la Facultat de Medecina d’Estrasborg e es en aquesta ciutat que moriguèt en lo 1814.
Simon Jude HONNORAT, lo metge aupenc, autor dau famós diccionari Provençau, li consacrèt una biografia que si perdèt ai dires de l’abat A. RICHAUD (1916).
Auguèri l’astre de visitar lo museom que li es consacrat en lo sieu vilatge dau Noguier. Anatz-l’i se siatz en lo relarg qu’es una meravilha.
Estèla Alpina ò Edelweiss
Defòra, en lo jardin, s’atròvan de plantas alpini emb’au sieu nom latin e francés, lo plan terren dau museom es consacrat a VILLARS e lo premier plan a una expausicion d’artistas en rapòrt emb’au luec. Dau temps que l’i anèri auguèri lo bònur de veire lo travalh de tota beutat d’una artista que firma li sieu òbras Paca SACHEZ. De composicions alestidi embé de plantas e tanben d’esculpturas vegetali : un encant. Anatz-l’i pura, non serètz deçauputs.
Esculptura : raca e isòp