Lo falabrac

Tornem ai falabracs.
Mas cen qu’es au just un falabrac ?
Pròpi coma es Joan. Quauqu’un que li ti pòdes pas fidar. Segur. Un falabrac li ti pòs pròpi pas fidar. Aquò si saup a Niça. Mas es tot ? Non ! I a autra cauva.

Que ditz Castellana ? Ren. Ren dau tot.
Alibert ? Parier.
Peire Gauberti ? Totjorn ren.
Calvino ? Pas mai.

Ò ! Mas alora existon pas lu falabracs ! Mas pura, ieu, ne’n conoissi un tombarèu, ne’n conoissi. I a pas que Joan, mesquin, mas li son tota una combrícola.

Ponza Michele. Vocabolario piemontese-italiano. Pinerolo : stabilimento tipografico-librario di Giuseppe Lobetti-Bodoni, 1859 :863.
Lo Ponza nos ditz : omaccione, fastellone.
Garzanti ! Aiuto ! ….Un balès. Bòf !

Sant’Albino (di) Vittorio (Cav). Gran dizionario piemontese-italiano. Torino : Società l’unione tipografico-editrice, 1859 : 1237p.
Per Sant’Albino : omaccione, fastellone. Uomo grande, ma disadatto. Dicesi talvolta ad uomo gia adulto, che fa ancora delle fanciullaggini, bacchillone.

Garzanti, torna. Un balés, pauc desgordit. Un òme un pauc colhon, que faria d’enfantilhages, de fantaumarias.

Bòf ! Siáu gaire sodisfach. Es ver que Joan es un balés, mas aquò ientra ren dins lo fach que sigue un bèu falabrac. E pi ne’n conoissi, ieu de falabracs, que son espés coma d’estocafics.

Colhon. …..Bessai. Mas non, es pas que sigue colhon. Un falabrac pòu èstre totplen sapient. Es pas aquò.

Fantaumear…..Aí. La, siáu un pauc plus mai d’acòrdi. Fantauméan lu falabracs, sensa lo saupre, fantauméan.

Exemple : « Paura frema ! Si despera que lo sieu òme es un falabrac. Era partit per anar crompar un liech per lo pichon…mas en plaça dau liech, s’es recampat emb’un auto-radio per la sieu voatura ! »
Oei ! Aquela, un falabrac la porria far. Joan, la porria far, eu, sensa dubi.
Mas es pas tant aquò que fa lo falabrac ; mas es cen que dirà per si desculpar :
– « Non ! Mas non ti far de bila. Es un amic que lo m’a fach crompar. Lo m’a ben dich qu’èra un afaron. E pi tant, m’a promés un liech, que n’a a breti, eu. Lo mi deu portar d’aquí la fin setmana ! »

D’aquí la fin de setmana. M’estoneria ! Si pòu gratar, la sieu frema, mesquineta ! Lo liech, lo veirà pas arribar…
Es un amic que lo m’a fach crompar…es un amic que lo m’a dich….es un amic que…. Aquò reven sovent, qu’a totjorn totplen d’amics, lo falabrac. Que ditz. Mas mefi, né ! Que son toi encara mai falabracs qu’eu. E es ver qu’aquelu sieus amics li sòrton totjorn d’afarons. An totjorn una bòna combina a si prepauvar entra elu…e es per aquò que van en banda lu falabracs. Perque li cau pròpi èstre un falabrac per li si laissar bromejar.

Lo péjor es que li cretz, Joan, que porterà un liech a maion per lo pichon d’aquí la fin setmana. Li cretz, mesquin ! Mas lo porterà pas, non. Lo sabem toi, fòra èu.
Lo porterà pas, e mai d’aquò, aurà totjorn una bòna rason…

Autre exemple : Un falabrac jugaire de bòchas (es pas raro que sigon de jugaires de bòchas). Ditz a sa frema que sòrte per anar far una partida.
– Non ! Li ditz sa frema. Pas ancuei. Es ja set oras, e d’aquí un oreta, arriban ma maire e ma tanta Fifina que li avèm convidat – rapele-ti pura – per lo sopar.
– Mas non ti far de bila, ti dieu ! Es just perque ai promés a Tòni de passar una minuta e que m’aspera. Tant, escota, li vau, just una partida, lo temps de marcar tretze pichins ponchs, e pi m’arecampi. Regarja, a set-e-mieja, bessai finda denant, siáu aquí.

Aquò dich, sòrte, li sieu tres bòchas tengudi dins lo sieu estuch de cuèr.
E sa frema, mesquina, si retròba soleta. Bofa un pauc. Cascalha la tèsta emb una grimaça de santopèu. Lo saup ben que lo sieu falabrac d’òme si recamperà ben plus tardi, a una ora que auràn ja sopat emb la maire e tanta Fina. Pilheràn lo café quora eu durberà la pòrta.

– Sentes lo Pastís ! Li dirà ela, emb un tòn de repròche.
– Es perque mi siáu mastegat un tronc de fenolh sus lo camin ! Li responderà eu, mensoneguier coma aranca-dents.
– L’as ganhada, au manco, la tieu partida ? li dirà ela emb ironia.
– Siam pas aguts fortunats. Li dirà eu. An jugat coma de Pipis. Mas a un moment, nautres aviam dotze. Tòni a bochat per lo tretzieme. A mancat la bòcha e s’es achapat lo bochin qu’es partit au diau verd. Elu, li sobravan quatre bòchas. Avian nòu ponchs. Nòu e quatre fan tretze, e nautre siam arestats colhons. Tretze a dotze. Li creses, tu ! Manca pauc que l’amassassi lo Tòni. Podii pas quitar lo juèc coma aquò. E patin cofin…L’escoterà manco plus, la sieu frema.

A pensar ai falabracs, m’es vengut en tèsta una exprecion que si ditz dins un dialecte d’un país de montanha, pas tròp luenh de Niça : Tèsta bougia. Aquí, bougia vòu dire qu’es pas madur. E lo bougiüm, seria la frucha qu’a pas ancara madurat.

Mossur Peire Gauberti, nen ditz qu’a Pelha, lo boujoun es una figa qu’a pas madurat. Siam pròches. Castellana parla de boujin per una figa qu’a pas creissut.

E pi ai trobat dins lo diccionari d’Alibert lo mòt :
baug, -ja, adj. Fou ; extravagant, toqué, étourdi ; nigaud ; enjoué, plaisant, folâtre. Baujariá, niaiserie ; folie, fadaise…..
Oèi ! Es ben aquò. Lo falabrac es coma la figa de Castellana. A oublidat de creisser.

Alora, un falabrac, cen qu’es ?
Que ne’n seria la definicion ?
Ieu, dirii :
Falabrac : n.m. et adj. Personne immature, le plus souvent de sexe masculin, déconnectée de la réalité et n’ayant aucun sens des responsabilités. Les falabracs n’ont aucune conscience de leur trouble et ils ont souvent une haute estime d’eux-mêmes. Beaux parleurs, les falabracs sont séducteurs et leur personnalité ne se dévoile pas d’emblée. Ainsi, il arrive fréquemment que des êtres un peu fragiles se fassent très facilement duper par des falabracs. Les falabracs s’attirent mutuellement et ont un besoin quasi pathologique de la compagnie d’autres falabracs. A Nice, une colonie importante de falabracs vit tout le long du boulevard de la Madeleine.

Didier LANTERI