Vos presentam encuei la segonda partida dau cònte d’Andrieu GOYOT, celebracion dei liames fòrts qu’unisson un òme, lei bèstias e la Natura dins Mercantor…
Lo pastre, sei fedas e sei cans
segonda partida
…Après una nuech desalassanta, Ludò entamena una jornada que, se o pensa, serà serena. De la poncha dau jorn fins a miegjorn, la matinada se debana sensa ges d’auvaris. A la començança dau tantòst, dins un cèu tant blau que ne’n pareisse crudèu, lo soleu despietadós ablasiga la pradariá. Ges de bofes de vent, ges de quieus d’aucèus, ges de vonvons d’insectes, pas manco una frenison de l’èrba ò dei fulhatges. Assetat au sòu, se solombrant sota una sosta de rocàs, Ludò velha, assajant de luchar còntra la sòm que li fa clucar leis uelhs. Escampilhadas en pichòts grops sus lo pasquier verdejant que s’alarga mai bas, lei bèstias cauman, estordidas per un tau fornàs, acampadas dins l’ombra fresca e linda de toscas de mèuses.
La lenga pendenta entre lei babinas entredubertas, lo pato sembla de dormir, coucat pròche son mèstre. Subran, après un trefoliment, se lança dins una corsa fòla, la gola badanta sus un japar sauvatge, ajonhe un sèrre bas e dispareisse darrier. Sa japariá s’aluencha pas gaire e se perlònga, totjorn tant sonòra.
E mai trantalhe d’abandonar sei bèstias, Ludò bonda. Aganta lo fusiu, verifica per abitud qu’es cargat e davala. Aguent passat lo sèrre bas, aperçaup, sus lo pendís, un pauc mai bas, son can furiós que, grumejant, corre tot a l’entorn d’un escavament ben coneissut.
Au debàs d’una rabina sorna, l’aiga de regolament cavèt un garagalh que lo fons, en partida cubert de ròcassas avalancadas, es negat dins lei tenèbras. Lei bergiers l’envoutèron amb una muralha de pèira seca, blòts amolonats, mau que mau apariats, que leis ans degalhèron.
Lo Bèu enrabia e udola de lònga. Çò que provòca sa furor, un taisson, un rainard, coma saupre, s’encauna de segur ailà-dintre.
Clinat au dessús dau vuege, Ludò escruta lo fons per ne’n desclapar lo secrèt. Ren bolega pas. Buta per còp d’azard una pèira que cala e esclata ambé çaganh. Una siloeta furtiva sorgís que s’esconde tanlèu. « Coquin de (pas) Dieu, una loba ! » raunha, sosprés. Maugrat l’escuritat, a vist. Se pòu pas enganar. Ges de riscs !
Subitament es venguda bleima sa cara. « Cau que crèbe. La devi sagatar. » brama
Espèra, frenissent, e s’arrisca tornarmai l’enemiga. Coma la sieu premiera cartocha embreca un rocàs dau fons, brama un blasfèmi. Lòngtemps après, la presoniera se tòrna encar aventurar, un còp de tròp, e un lòng udolar de mòrt acompanha lo segond còp de fusiu. Tanlèu, lo gris mantèu s’ensagna. Lei prefonds uelhs d’aur luson de mai. Se revertegan mai encara lei babinas e descubron lei maissèlas menaçantas, lei cròcs redobtables. Leis aurelhas se clinan en rèire, l’esquina s’eiriça. Lo sang raja de la plaga atròça qu’estraça lo flanc alendant. Per una rason misteriosa, la bèstia gemissenta, pietosa, tempta d’escalar la penda escalabrosa e, maugrat qu’un sublament agut s’escape de sa gola entreduberta, contunia son ascension, tant encanhada coma desesperada.
Sacrejant de ràbia, lo pastre se desbarrassa de son arma inutila, arranca lèu lèu un ròc pesuc, l’auça a bot de braç e lo manda, rangolhant sota l’esfòrç. Aganta sa tòca e idola, coma possedit. D’òs craïnan sota lo tuert, la loba redola, muta, doas patas bijarrament tòrtas. Baug en plen, leis uelhs exorbitats, contunia de s’acar-nassir. Estent qu’un segond blòt pica encara, puei un tresen, s’escacalassa amb un rire sardonic que fa subressautar e se recular son can esglariat. S’aplanta enfin, esquintat. « Crèba, caronha ! » vocifèra, escupent sus la despolha chaplada, espotida.
Desalenats, lei dos complicis espèran un moment per bofar un pauc, silenciós, contemplant l’espectacle mai que laidàs dau paure cadabre mutilat. Rejonhent puei l’aver, s’ajaçan, abaucats, dins l’èrba odorosa.
Pasmens, l’un rèsta pensatiu. E mai l’autre sembla inquiet. Ambé de japars ensordits, ressauta a cada instant, se tèn un moment la tèsta auta e se couca mai. Gaire après, se dreiça, s’alunha de quauquei pas, tòrna venir, reparte e, coma per l’incitar de lo seguir, trepejant sus plaça, se campa, japant amb insisténcia davant son mèstre. Intrigat per aquelei maniganças, aquest se decida de l’acompanhar. D’instint, enregan lo draiolet que mena au potz de la loba. Coma de costuma, van tòca a tòca, sensa preissa, coma a l’acostumada…
Tot d’una, d’udolars clars, planhitius, lugubres, s’enairan de l’avenc. Prenent corsa, l’i arriban lèu. Ludò furna l’ombra ambé lo regard. « Èra aquò que te peginava ? » demanda, amusat subran, li picanhejant lo flanc, au pato que fasiá de renars achinits. « Compreniáu pas perqué aquela bordilha de loba aviá calat aquí dedins. Èra adoncas aquò ! »
A mai son aspèct sauvatge, sa cara de tuaire freg e inuman. A encar arrapat una ròca pesotja e se la tèn auborada au dessús de la tèsta, lèst per la bandir.
En dessota, dins l’ombra, lo morre auçat vèrs lo cèu, un lobaton de tres o quatre mes gemís. Sensa se preocupar dei tuaires, se mòu, maladrech, a l’entorn dau cadabre de sa maire, la flaira, li lica lo morre e se crèi de la desrevelhar ambé de planhs febles e pietadós.
Mai, que se passa ? Tot d’una, lo gèst murtrier dau pastre s’aplanta. La rocassa oscilla, oscilla encara e retomba … sus lo clapier. E, adebàs, l’autre que leis a vists, l’autre que capitarà pas, d’esperèu, de se levar de dessota, l’autre que se plora lo malur e que crida ajuda, l’autre contunia de quielar de lònga. Lo can se taisa. Ludò remaumia, sota votz : « Es tant jove ! Lo pòdi pas tuar ! Lo pòdi pas tanpauc laissar perir ansin. Sofririá de tròp. Me lo cau sortir d’ailà ! »
Lo pètge encara solide d’un pin gavòt tombat tot près tendrà luòc d’escalasson ambé lei monhons de sei brancas rotas. Lo tirassa, lo fa esquilhar fins au fons de la cavitat e cala puei, ambé lentor, per que s’afòle pas lo paure lobet amatat dins un recanton, mostrant sei dents nacradas. Sorrisent, l’agacha un moment e murmura, perpensant : « Mai, coma aterrèt aquí ? Avans qu’arribessiam, l’ardada s’acampava bessai pròche d’ailà, sus son « rendètz-vos ». Lei pichòts de la lobatada jogavan e aqueu d’aquí redolèt.» Subran, plan planet, lo pietadós escapat s’avança plan, tremolejant, lei membres mieg plegats, leis aurelhas coucadas en rèire, la coa placada entre lei cueissas, coma pegada. Enfin, ajonhut ai pès de son sauvaire, s’aplatís au sòu e se couca d’esquina, lei patas escartadas. Coma o fan sei gènts davant lo dominant, se somete davant Ludò.
Aqueu se clina alora, li minhòta lo ventre, lo còl, la tèsta, ambé doçor, lòngtemps, parlant sota votz. Es pas de crèire ! Eu qu’òdia lei lops, marmoteja de mòts prodigiós que diriá bessai a la sieuna feda preferida e malauta, an un anhèu ferit que caudriá tuar, a un can que seriá a perir. Coma lo pichòt desfortunat s’assola pauc a cha pauc e, per respòndre ai sieunei careças, mòstra, amb un discret clapament, sa lenga ròsa au bot de sa gòla un pauc carrada encara, Ludò l’arrapa sens esperar de mai per la pèu dau còl, lo pren sota lo braç e, s’ajudant de l’escala improvisada, l’entòrna vèrs la susfàcia.
« Pren-te gàrdia ! » li conselha un avertiment misteriós mentre que capita de gandir lo nivèu de la pradariá. Devista ailà son can que l’espincha, solidament quilhat sus sei patas, immobil, silenciós, leis uelhs trebles. Sosprés, s’aplanta e l’agacha, subran perplèxe… La vida li sembla suspenduda, coma dins l’espèra d’un indefugible eveniment.
Mentre que tòrna montar, vei lo pato s’abrivar, tant prompt coma l’ulhauç, udolant, coma fòl, la gola grumejanta, distenduda per una volontat instintiva de tuar. Se clina tanlèu, sensa chifrar, se fende una gauta sus la poncha aguda d’una rama rota, evita de gaire gaire la casuda e manca de largar sa carga tremolanta. Capita per astre de se ramponar e auça leis uelhs. Damont, la gola menaçosa esclafís una renadissa rauca, fòrça inquietanta. Coma sei paraulas amaisantas e seis òrdres restan vans, Ludò davala mai au fons dau cròs per l’i quitar una passa l’orfanèu.
Rejonhe puei lo sòu, solet. Lo mòstre a dispareissut e un aimable companh lo reçaupe, folastrejant, a quauqua distància. Li pareisse fòrça clar lo messatge, mai refusant la semosta, gita un òrdre imperiós : « Lei bèstias ! », la man mostrant l’aver e Lo Bèu s’alunha, despiechat, mentre que, dins la bauma, restontisson mai lei planhs desesperats.
A negra nuech, levat de quauquei rarei dindars de sonalhas, de quauquei quieus d’aucèus ò d’insèctes nuechencs, lo silenci se relarga sus l’aupage. Provesit d’una lampa electrica, Ludò gande la fendarassa a la chut-chut e l’i cala. Premier esglariat per lo lume, lo lobaton se vèn puei rotlar a sei pès. L’estrèma alora dins una saca que pòrta en bricòla e tòrna lèu a la cabana onte lo quita.
La pòrta barrada, se va assegurar que l’òrdre reine dins lo pargue. A son aprochada, Lo Bèu se dreiça, foita l’èr ambé sa coa penachada e quista una bravetat. Te recaça a la volada un rèsta de cambajon crus tròp sec, tant coma lo tròç de fromatge que sègue. Ailàs ! son morre umide longanheja amb insisténcia sus la marga dau casòt que s’es avançada. Sa gola sarrada raufinha un gemiment lèu reprimit, que Ludò trantalha pas. Sa man fòrça fèrma s’apesantís sus la gròssa tèsta carrada e l’obliga de s’abandonar, après una brèva resisténcia, còntra sa cam-ba solida.
Tornat mai dins la cabana, deliura lo captiu, li adusent la sobra d’una lebre, dei bèlas, presa au laç e rostida dins la chaminèia. Davant aqueu manjar desco-negut, la jova bèstia precaucionosa lo flaira lòngtemps, lo lipa dau bot de la lenga, amb una infinida prudéncia e l’engolís fin finala dins un crussir d’òs e de carn trissats. « Seràn pas aisats lei jorns venents ! » remiuta lo bergier que se gita sus la jaça, pensamentós, mentre que son protegit se couca en redon dins un recanton ombrós.
Andrieu GOYOT (seguirà…)