Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei titrada « Retrach dau Paire Laugier » v’es prepauada da Joan OGGERO, sòci de l’IEO-06. Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…
a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
« La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc ! »
Retrach dau « Paire Laugier »
un rocabilherenc extraordinari
L’adjectiu es pas exagerat coma l’anam demostrar en quauqueis episòdis.
Premiera partida :
Quora e perqué èra arribat a Grassa, pòdi pas vos dire. Viviá emé sa frema que nautrei pichons sonaviam Memé Laugier. Una cobla coma aquela tanben es pas ordinària. Demoravan dins un vielh ostau pròche dau camin de ferre, un pauc avant d’arribar a la gara de marchandisas, amb’una bèla autinada d’ampas e una vinha que calava fins au balastre. Fau dire qu’Onorat preferiá lo vin a l’aiga, meme aquela de Rocabilhera qu’es pasmens tant bòna !
Tota la setmana, montava fins a l’usina Chiris, encuei devenguda lo Tribunau de Grassa. Era la plus granda de la quarantena d’usinas a perfums qu’an produch, mentre de desenas d’annadas, de miliers d’extrachs de totei lei flors, coma la ròsa de mai, lo jaussemin, la flor d’arangier, lei tuberosas, lei violetas, cultivadas dins totei lei campanhas a de quilometres a l’entorn, la lavanda e lo lavandin, la mossa de rore, e tant d’autrei matèrias venent dau monde entier.
Onorat anava a la caufariá que donava la vapor dins totei lei talhiers de l’usina, au distillaire e ais idraus. Tot lo jorn mandava de palassas de carbon dins lo brasier.
Segonda partida :
Pendent la guèrra de 14-18, èra tanben caufaire davau, dins lo fons d’un batèu que portava lei tropas au frònt. Coma eu, montanhard de Vesubia auta, s’es retrovat a aqueu pòst, pòdi pas lo v’explicar.
Fau dire que l’otís qu’aviá lo mai sovent en man èra la sieu cara pipa. Mas lo jorn onte un torpilhaire alemand a prefondat son batèu, a ben mancat de la perdre. Era sus lo ponch de sautar dins la barca de sauvament sota una pluèia de bombas, quora s’es enavisat que la sieu pipa èra restada davau dins la caufaria. Sensa esitar una segonda, es tornat descendut en bas, onte l’aiga de la mar montava vito.
Auguèt basta lo temps de retrobar la sieu cara pipa, de remontar e finalament de sautar dins la barca de sauvament, eu que coma tot bòn montanhard non sabia denedar, just avant que son batèu s’en anèsse au fons de la mar.
Terça partida :
Un autre episòde de la sieu vida fa encara ressortir son grand suau e son coratge imbrandable.
Lo 3 d’octòbre de 1943, lo jorn que lei sordats alemands faguèron presoniers les sordats italians, fins qu’ara aliats, e leis amolonèron dins de vagons per bestiaris emé l’inscripcion escricha dessús : « Chivaus : 8, Òmes : 40 », acrocats en una tiera lònga despuei lo cai de la gara de mercància de Grassa. Lei pòrtas coladisas dei vagons, un còp rebarradas, èran condamnadas emé l’ajuda d’una barra de ferre redona passada dins dos anèus. Sus lo balastre, anava e veniá un fube de badaires que ne’n fasiáu partida emé totèi lei collègas dau quartier. Totei lei dos ò tres vagons, quilhada sus la teulissa una sentinèla nazi, mitralheta au ponh, teniá d’a ment aquest estrani cargament.
Es aquí que lo « paire Laugier » armat dei sieu cisalhas copava polidament lei barras de ferre redonas condamnant lei vagons, tot en s’adreiçant en provençau ai sordats italians amolonats a l’interior : « Un pauc mai luech, aquí onte la via ferrada fa una corba, podretz sautar sensa èstre vists e vos escapar enfin au vòstre ». Quauqueis uns de l’interior respondèron : « Es pas necite, dins gaire de temps, la guèrra finida, rintrarem a l’ostau ! ».
Pasmens, quauqueis uns an seguit lo consèu e, a la boca de la nuech, venguèron picar ai nòstrei còntravents, aquelei de nòstre vièh ostau, au bòrd de la rota, après lo pònt de la Magdalena. La mieu maire li donèt quauqueis uns dei vièlhs vestits de trabalh dau mieu paire. Se cambièron e gitèron alora sei tengudas militari dins lo valon onte, dins lo temps, finissián totei nòstrei bordilhas que podián pas èstre cremadas. Despareissèron puei e rintrèron bessai au sieu dins lo Pimont per lei draias dei Aups.
Aquelei qu’avián pas agut lo coratge de o faire se son bessai retrobats dins lei camps de presoniers en Alemanha onta fòrça d’entre elei an degut passar per uelh.
Quarta partida :
A finit sei jorns a Grassa, sonhant la sieu pichina vinha que lo rasim emb’aqueu de l’autin grand li donava de vin per tot l’an.
Lo veniam ajudar per lo rabalhar e l’escrasar embé lo sieu trolhador pausat sus una granda bota drecha subre doi vièlhei travèrsas dau camin de ferre. Èra l’escasença de faire una petanca sota l’autin. È mièlhs d’èstre dins la sieu equipa per ganhar la partida.
La piqueta facha èra mièlhs de la beure sus lo còp avans que la « Maire Laugier » discretament aguèsse refach lo nivèu embé l’aiga dau grifon per remplaçar la premiera tirada probablament tròp alcolizada.
Èra tanben l’escasença de tastar quauquei caquis ben madurs avans que s’esclatèsson au sòu, davant lo galinier e lei gàbias dai lapins que donavan embé li raiòlas, lei nhòquis ò la polenta, un dei menuts favorits dau dimenge.
D’ivern, la belòta remplaçava la petanca dei bèu jorns. Aquí, tanben èra mièlhs d’èstre lo sieu partenari ! Pasmens degun l’a jamai vist trichar !
Es segur, « Paire Laugier » ères lo brave òme, totjorn optimista, urós de viure, comunicant ais autrei la tieu bòna umor e la tieu bonomia permanentas.
Grandmercé de nos leis aver donadas perqué fas partida d’aqulei que sensa lo mostrar enriquisson lo sieu entorn avans que de si retirar discretament.
Joan OGGERO