Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei, titrada « Lo tastar d’òu ò lo cotat. », v’es prepauada da Joan-Pèire BAQUIÉ president onorari de l’IEO 06. Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…
a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
« La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc ! «
Lo tastar d’òu ò lo cotat.
Reçaupèri da Jouseta MAURANÇAY, sòcia e animatritz d’un cors de lenga de l’IEO-06 un refrenh que nos ven dau vilatjon de Casteudoble dins Var, pròche de Figanieras e Bargemon :
« Per Pascas manjam d’uòus,
Un bòn filet de buòu ,
Una salada fèra,
Per far pissar grand-mèra… »
De fach aquest refrenh si cantava au moment de Pascas quora lu pichoi anavan querre d’òus d’una campanha a l’autra. Pascas es lo temps que li galinas, que si son arrestadi de faire l’òu d’ivern, lo tornan faire.
Per aquesta fèsta, li maires faían bulhir d’escondilhon lu òus (de 9 a 11 minutas) sigue embé de fuelhas verdi de spinàs, sigue embé de pèus de cebas jauni, sigue embé de bòsc de campucho e un pauc d’alun per donar lo color marron escur. Lu òus èran pi esconduts dins lo jardin. Ai premiers bòts de la glèia, lu mai joves començavan de lu cercar.
Lu òus colorats
A Niça lu pichoi cantavan :
« A Pascas manjam d’òus,
A Calènas de faiòus
emé de crissença (fouace)
Paciença ! Paciença. »
En País d’òil, aquesta tradicion de la quista d’òus avia per nom la « toquette » ò « choquette » a París.e lu pichoi cantavan :
« Si votre poule à bien pondu
Vous donnerez bien entendu
Dix oeufs dans le panier que v’la
Alléluia »
Generalament lo monde donavan lu òus, mas arribava que d’unu, rachos, durbion pas la pòrta alora la pichina banda de pichoi cantavan embé marrideta :
« Ma tante a mis sa poule à couver
Dans l’intention d’rien nous payer
Un jour viendra qu’elle en crèvera
Alléluia »
Lu mai grans, un còup la recòrta acabada, jugavan dins lo País-Niçard, a un autre juec lo « Tastar l’òu » e lo « cotat » (le heurt) en Provença que consistia a rompre la gruelha de l’òu de l’autre sensa rompre la gruelha dau sieu. Lu mai despiechós utilizavan d’òus faraons (de pintade) qu’an la gruelha mai espessa, de màrmor ò de gip. L’òu qu’avia la gruelha rota passava de man e venia proprietat d’aqueu que l’avia rot.
Aquesta tradicion de regalar d’òus nos venguèt dau principi dau crestianisme. A n’aquesta època lo monde portavan benedir lu òus dins de gòrbas a la glèia. Lu òus, simbòlos de vida e de prima, èran regalats ai parents e amics.
Da sinhalar que lu rics, elu, si regalavan per Pascas d’òus en porcelana ò d’òus preciós. La comtessa dau BARRY, reçaupèt per exemple de Loís lo XVen, un òu de daurier que contenia un pichin cupidon.
Mai pròche de nautres en lo 1885, lo tsar Alexandro lo Terç regalèt a l’imperatritz Maria Federovna, un òu de Pascas Fabergé, es ensinda que l’òu de Pascas venguèt òbra d’art de daurier.
Òu Fabergé
Au jorn d’ancuei, lu nòstres pichoi e felens s’esperlecan d’òus en chicolata sota dai uelhs esmouguts dei parents.
Vos desiri en toi de bòni fèstas de Pasquas.
Joan-Pèire BAQUIÉ lo 10 d’abriu dau 2020
NOS AN ESCRICH :
Jaume PIETRI : « Pèr Pasco ,lis iòu, simbèu de neissènço e de respelido soun à l’ounour.
Avèn lis iòu de Pasco en chicoulat e clafi de bounbouniho.
Avèn lis iòu blu ,rouge, verd que fan l’ournamen di chaminèio.
E pèr carriero se gagno d’iòu au jo de pouncho-cuou (1), en fasènt
couta l’un contro l’autre lou coucoun tengu dins la man de cadun di
dous jougaire.E lou proumié qu’a fendiha lou cruvèu de l’autre a gagna
l’iòu que vèn ansin de chapa. Aquèu jo, aro ,se fai d’aiours plus gaire. »
(In « Lou breviàri dóu gènt parla prouvençau » (p.177) de Charles ARNOUX ,Touloun ,1967).
Stéphane LOMBARDO : Es extrà aquest article. Cau dire que siáu un pauc en cèrca de suspòrts pedagogics per li mieus classas…En complement, aurias en quauque luec li paraulas de Barboira (2) ? Ai ren trovat lo cant sus YouTube, dau CdB non l’i son que d’interpretacions mai recenti.
Vau finda demandar a Miquèl BIANCO…
Gròssi baietas e bòni Pascas.
Patricia JOUVE : Teints avec des végétaux je suppose…rouge avec de la betterave, fastoche ! Le jaune, de l’oignon? Le vert , les épinards ou les blettes ? Mais le bleu ?????
Joan-Pèire : Cu lo saup, per lo blu/blau ?
QUIQUI BAiLLY : Bòni Pascas a vos tanben e non manjatz tròup de chicolata!!! Baietas
Françon Dalbera : Bòni fèstas en toi e a la vòstra familha.