– Lo qué de Nòu ? (Cadun ditz cen qu’a viscut en la setmana)
– Coma lo diètz en niçard : Un premier rayon de soleil frise déjà le toit du moulin.
– Dictada (pichina)
– Tema dau jorn : Per escriure un pauc ! Subjèct : L’i a un un pauc mai d’un an lo Corona-Virús a cambiat li nòstri vidas. Posquessiatz v’adreçar directament au virús de la/dau Covid-19 que li diriatz ? Per s’interrogar, per li durbir lo vòstre còr, cridar mas de còups que l’i a … bessai l’aremerciar. A vautres d’escriure quauqui regas.
Qué de nòu :
Marie-Do : Lo Bauç dau Pin
Lo nom de Laguet vendria d’un pichin lac mas degun saup dont èra. Alora vi vau contar una legenda de la ròca dau pin.
Dau temps que Berta filava de preires celebravan lo culto d’una dea : Cibela. Vivion dins la serenitat e la castitat. Mas un jorn un preire que si passejava dins la gaudina, veguèt una ninfa meravilhoa, la seguèt e cometèt lo pecat de carn !! La dea Cibela furioa tuèt la nínfa dins lu braç dau sieu amorós e cambièt l’òme en pin. Despí sus la rota que mena de La Ternitat a Laguet sus la drecha, un pin creisse dins una ròca.
Dijòus passat mi passejèri alentorn de La Ternitat e mi renembrèri aquesta istòria, per un pichin que de nòu.
Que de noù ?
QUIQUÍ : Per doi dimarç ai abandonat la chorma de « zoom » per li vacanças. d’invern de Janeton nòstre pichina felena e siam anats a Barver, a la « Pita figa » dont França, nòstra filha maja e son fiu Maxime(23 ans) nos an rajonchs.
Que plasir de toi si retrovar per passat de temps ensems sensa barriera !!!
Maxime es vengut sobretot per faire un atalier de coïna e Janeton ne’n a aprofitat per ajudar son cosin.
Lo diluns de matin avèm alestit la pissaladiera e per aquò avèm versat totplen de làgrimas en desgruelhant li cebas !
Dau temps que li cebas cueiíon an fach la pasta.
Pi an mes a bulhir de cebas (encara!!!)per faire de farcits.
An fach lo farçum per aquò. Quora le cebas èran bulhidi, an mes l’emplum dintre, un pauc de pan gratat e au forn.
Denant tot aquest temps li cebas per la pissaladiera èran ben compostadi, alora avèm estendut la pasta fina, fina, mes li cebas sobre pi li olivas e li amploas e au forn !!
L’après-dinnar (avem manjat lu farcits, (miam!!),avèm fach la dòba per manjar embè lu nhòquis lo lendamen.
Un diluns ben cargat mas Maxime e Janeton èran ben contents.
Lo dimarç de matin, coma lo temps èra bèu, avèm fach lu nhòquis e li merdas de can defòra !
Que gauch au solèu e en familha de faire tot aquò e si siam regalats !!!
Dimècres si siam repauats, enfin, son partits embé França e Joan Ivo a la Colmiana faire una bèla passejada ; ieu siáu restada a l’ostau, pòdi pas caminar embé lo ginolh que mi fa mau !!
Siam calats dijoùs de matin a Canha de mar per passar una jornada embé Mariana, la maire de Janeton e sòrre de França. Pi divendres França e Maxime son retornats au sieu. Mas embé Janeton la setmana d’après avèm encara fach la pasta !!! pi siam anats a Valberg faire d’esquí.
Quinze jorns ben emplits !!!
Aüra la vida a repilhat son traïn quotidian !
Despí, Maxime a regalat lu sieus amics embé la dòba e lu nhòquis e es tot fier!!!
Choaseta : Coma totplen de gents dau 06, siam partits dins Var per escapar au confinament d’aquesta fin de setmana.
A Santa Maxima s’atròva lo Jardin Botanic embé diferenti varietats d’aubres tra dei quals de Paumolier du monde entier coma lo Washingtonia Robusta que ven de Califòrnia, lo Paumolier Caulet de Florida dau qual li fustas son recercadi per l’edificacion dei qués.
Avèm emparat que lo Nespolier ven dau Japon e que d’excellents kirschs son realizats embé lo jus dei nèspols. Lo Mimòsa Negre ven d’Australia, lo sieu bosc roge es pròpi dur coma l’ebano e sierve en ebanisteria.
Au mes d’aost dau 1944, es dins aquel parc que si recampèron una partida dei tropas du desbarcament denant de partir vers lo Nòrd per liberar Franca.
A Ramatuèla, la tomba de Gerard Philippe es pròpi simpla, cuberta de floretas blus de la prima, l’i a basta una placa de màrmor. La sieu frema Anna es soterrada au sieu costat.
JPB : Li tonsilas
Ma felèna (6 ans e mieg) de retorn a Londres après de vacanças en Còrsica deuguèt faire un tèst PCR en tornant au sieu. Mi diguèt que devia fretar un bastonet sus « the tonsils ».
Lo mòt que ven dau latin tonsillæ es present en lo vocabulari occitan-niçard « tonsila(s) », en italian « tonsilla » e en francés « tonsille » a costat dau mòt « amygdale(s) » mai conoissut da toi. Lo problèma, mi diguèt, es que ieu li tonsilas, li ai pas plus que siáu estada operada. Alora coma faire ? Bèla Galineta !
– Coma lo diètz en niçard : Un premier rayon de soleil frise déjà le toit du moulin.
Un premier rage/rai de soleu frega ja la taulissa dau molin/defici.
– Dictada (pichina) : Avèm manjat, avèm begut, avèm balat a ofa denant de s’entornar a maion… lo còr alegre e lu uelhs maravilhats. Françon Dalbera Donar vida a la poesia in Ribon-Ribanha pàgina 65 edicion IEO-06. (2012)
Per escriure un pauc ! Subjèct : L’i a un un pauc mai d’un an lo Corona-Virús a cambiat li nòstri vidas. Posquessiatz v’adreçar directament au virús de la/dau Covid-19 que li diriatz ? Per s’interrogar, per li durbir lo vòstre còr, cridar mas de còups que l’i a … bessai l’aremerciar. A vautres d’escriure quauqui regas
Crestian : Siam radunats esto sera, dins aquesta granda sala dau Palais dei Festivaus, a Canas, per assistre a la remesa de premis dau Cesar de la melhora catastròfa per l’annada dau 2020. La ceremonia es menada da Jan Promessa, l’animator celebre, que va dins un moment durbir l’envelopa dont s’atròva lo nom dau laureat. Lu nominats per l’annada 2020 son :
– Lo rescaufament climatic per la sieu action sus lu gelàs dei pòles.
– La tempesta Alex per li gastaduras dins li valadas du Sud de França .
– Lu incendis per lu desastres causats en California’
– Lo covid19 per lu morts e lu crucis que l’i son dins lo monde.
– Lu faiòus e li tantiflas dins lo pan-banhat, per crime sus la tradicion Niçarda.
Jan Promesa s’apressa de la scèna, duerbe l’envelopa, vira lo papeiron e declara :
« lo vinchitor dau 2020 es…… lo covid 19 »
( picada de mans de la fòga )
Lo covid s’apressa de la scèna . « Siáu pròpi content » e aponde, « ne’n perdi lo gust e l’odorat de jòia. Remercii lu laboratòris que m’an creats e lu chinés que m’an desfolopat dapertot. Vau faire tot cen que pòdi per intrar dins toti li maions e maugrat lu mieus enemics, pfizer e moderna, esperi èstre encara laureat l’an que ven. Gramací e bòna serada. »
Choaseta : Trateniment embé lo Virús Corona.
Choaseta : Perqué ti siás mes dins lo Pangolin ?
Virús : Aquel animau es en camin d’extinsion e pura lu òmes continuan de lu braconar e lu manjar.
Choaseta : Perqué as començat per la China ?
Virús : La China es lo simbòlo de la modialisacion e de la produccion. Aquest país es surpopulat, lu produchs en nombre. Mas, en meme temps, es perqué lu autres país l’i an un interès financier. Es per aquò que lo vau lo espandir dins tot lo monde, l’Europa, li USA, lu país productors de petròli.
Choaseta : Sota de que fòrma ti vas propagar ?
Virús : Vau infestar li dràias repiratòri.
Choaseta : Mas perqué ?
Virús : Lu òmes meton en dangier la planeta. La polucion es venguda totplen importanta. Que de mai simbolic que lo respir ?
Choaseta : Mas aquò va èstre dangierós, l’economia si va desfondre.
Virús : Segur, l’i aurà de gròssi consequenças economiqui. Mas, de fach, cau passar per aquí. Li gents van tornar mai a un mòdo de vida minimalista e a s’entre ajudar.
Choaseta : Coma ti vas transmetre ?
Virús : Per lo contact uman si li gents si tocan, si fan de baietas…
Choaseta : Capissi pas, vòles crear tornamai d’estacs e aluenhes li gents. Siás segur que lu òmes van capir aquesto còup ?
Virús : L’ esperi, la polucion diminuïsserà, lu òmes son intelligents, ai fet en quauqu’uns, en lo sieu potencial de novèus possibles, que lo veritable luxo es pas l’argent mas lo temps. Ai fach un « burn-out » mondial perqué l’umanitat ne’n pòu plus d’aquest sistema, mas es tròup dins l’engranatge per ne’n pilhar consciença.
Choaseta : D’unu an capit. Mai que mai de gents vòlon abandonar li vilas per s’avesinar de la natura.
Virús Corona a donat una leçon au genre uman, mas esperam que la pandemia s’acaberà ben lèu.
JPB : Letra a la Covid 19
Au mes de març de l’an passat m’as costrech a m’embarrar, a regarjar cen que si debanava da la mieu fenèstra. Escriguèri quauqui regas tant per passar lo temps coma per respòndre a la desfida de ma filha Celina : (Legir : http://ieo06.free.fr/spip.php?article3930) . Mi diguèri, a n’aquest moment, en gaire de temps cara Covid, s’anam desbarassar de tu e ti mandar au bòsc.
Mas siás demorada, n’as pegat ai basquets e rendies malaut toi aquelu que s’avesinavan de tu e meme, mai grèu, lu mandaves veire tanta Chiqueta qu’auguèt de travalh coma jamai en la sieu vida de trampin.
Pus tardi dins l’estiu, d’especialistas reconoissuts da la facultat, nen diguèron que passeries pas l’estiu. E pura t’avèm retrovada encara mai fòrta au mes de setembre. Avies aprofitat dei vacanças e dei relacions tra umans per pilhar d’abriva. Metèri una màsquera per m’aluenhar un pauc mai de tu. M’as agantat au mes de decembre, de maniera imprevisibla estent que gardavi la distanciacion sociala, portavi la màsquera, mi lavavi li mans a cada moment e ne’n passi.
Embé ieu siás pas estada marrida de tròup, m’as donat una pichina febre alentorn de 38°, m’as fach perdre lo gust e l’odorat mas ren de mai. Lo perqué de la tieu indulgènça lo conoissi pas. Pasmens t’aremercii pas per lu autres, aquelu que resistèron pas ai tieus assauts, as fach de mau en lu ospitaus, en lu EPAD, en li familhas e lo ti perdonerai jamai.
Ti demandi de tornar de dont siás venguda e de l’i demorar entanada, plena de vergonha e mentar au bònur retrovat de l’umanitat quora serem toi vaccinat, l’aurà vorgut.
Joan-Pèire BAQUIE lo 3 de març dau 2021
credit fòto : Regina BAQUIE
Marie-Do : La covid-19
Fa un an qu’arribèri en França ; ai ben travalhat !
D’en premier degun si maufidèt de ieu ; èri un pichin virús coma tant d’autres, lu òmes anerian si desbarassar lèu lèu de ieu ! Alora mi multipliquèri, aüra que lu autres micròbes coma la poliò, la diftería e meme la gripa mi laissan un pauc de plaça.
En una annada, ieu, un pichin ren, arribèri a dominar lu òmes. Lu paures ! Estaire a maion. Travalhar en setmana e anar au sieu a 6 oras dau sera perqué l’i a lo cuerbe-fuec. Lo dissabta e lo diménegue una pichina caminada d’una ora pròche de maïon. Lu espectacles e lu òstes son barrats. Laissèri un pauc de relambi l’estiu perqué non mi plas lo caud. Pas per longtemps li fèstas de Calènas siguèron tristi pas de chorma en familha dont si pòu cantar e balar ensems e si rire un pauc. Calènas solet ò a doi.
Ai ganhat, lo moral dei gents es de mai en mai bas. E a la television tot lo jorn la meme cançon : la covid la covid … lu gests barrieras, la màsquera, pas de baietas.
Ma devi faire mèfi perqué dèspi quauques temps lu cercaires trovèron una vaccina, devi faire de mutacions per trovar un cosin que resiste.
Lu òmes si van faire vaccinar ? Van èstre disciplinats e metre la màsquera ? Van estaire a maion solet e non festejar a totplen ? Bessai que porràn viure un jorn coma denant.
Crestiana : Aüra dapertot, non si parla plus que dau coronavirús, alora mi fa pensar a un cònte :
« Es un garri que vòu maridar la sieu pichina rateta mas coma li vòu totplen ben la vòu maridar ’mé un, totplen potent.
Va veire lo soleu e li ditz :
– Soleu, tu que siás lo mai potent, ti vòles maridar ‘mé ma filha ?
– Non siáu lo mai potent, la nèbla es mai potenta que ieu perqué mi pòu escondre.
Va veire la nèbla e li ditz :
– Nèbla, que siás mai potenta que lo soleu, ti vòles maridar ‘mé ma filha ?
– Non siáu la mai potenta perqué quora lo vent bofa mi fa córrer.
Va veire lo vent :
– Vent, que siás mai potent que lo soleu e la nèbla, ti vòles maridar ‘mé ma filha ?
– Non siáu lo mai potent perqué aleni sobre d’aquest castèu e non lo pòdi faire calar.
Va veire lo castèu :
– Castèu, tu que siás mai potent que lo soleu, la nèbla, lo vent, ti vòles maridar ‘mé ma filha ?
– Non siáu lo mai potent, aqueu garri que roia la mieu jaina va mi faire calar.
Va veire lo garri :
– Garri, que siás mai potent que lo soleu, la nèbla, lo vent, lo castèu, vòles maridar ma filha ?
– Ben segur n’en siáu urós.
Si son maridats e an augut totplen de garris e de ratetas.
Vi laissi pensar ai potents mas vi pòdi dire qu’aquest garri si sòna “ coronavirús ” ».
Anna-Maria Milardi : Bèla pichona, pòdi pas m’empachar de pantaiar de tu. M’as talament trebolat que la mieu vida s’es arrestada. Sòrti pus, vau pus au cinemà, ni au restò, ni en degun luec que l’i siás pas e travalhi de lònga per temptar de denembrar l’emocion que m’assauta au pensier de la tieu cara suelia. Si rescontressiam un jorn, porriam partajar lo meme liech fins que la mòrt nen desseparèsse. Mas vau mai luchar còntre aquesto nòstre liame tròup fogós e demorar aluenhats. A jamai lo tieu. »
Rogier Gilli : Acrostic* lèu fach sus lo canton dau taulier un matin triste, sensa soleu, que la babaròta mi roiava li cervèlas e que lo cafè avia marrit gust.
L o malan au nòstre n’a toi clavelats
A fach de nautres d’esquasi encarcerats
C u pòu dire quant de temps encà va durar
Ò virús lèu lèu sus Març ti cauria anar !
V accin, vaccinacion per parar, vaccinats
I mmùner, immunisacion, immunisats
D egun ancuei per nen dire la veritat
1 an fa que galeròtos siam embarrats
9 setmanas, bessai, per la s’escapolar !
*Acrostiche (cf : dicod’òc locongres.com sus lo malhum)
Quiquí : Sus de l’ària dau refrenh de « Castagnettes et tango » Cançon sus lo Covid !!!
I/ Covid, covid quora nos pilhes
Covid, covid nos pilhes ben
Lo tieu virús s’acocona en lu polmons
Toissèm, paracetamòl e termomètre olala
II/Aquí ben cubert au fond dau liech
Lu maus de tèsta nos tenon ben
Lo maus de ventre nos fan vito vito
Anar au lavarèu e au comun olala
III/Quau es ton nom ? es pas segret
Despí de mes es maladit
Quora cessa de nos tribolar
Vas fòra ! Paracetamòl e termomètre olala
IV/ Covid, covid quora serà
Qu’un sovenir aluenhat
Lo milhor serà de t’oblidar
Siás estat una calamitat olala
Covid vai-ti faire vaccinar olalalalalala !!!!!
Jouseta : Conversacion ambé lo/la covid19.
Ieu: Ai la colèra, ò pas tant contra tu, Covid 19, tu que fas cen que siás cen-sat faire, es a dire nos terrorisar, nos espaventar e subretot nos infectar per nos faire crebar.
Non, siáu en colèra contra aquela gestion calamitosa emplegada per t’elimi-nar, ambé fòrça bracejadas, mentre que d’autres país se n’en sòrtan mielhs. Despuei un an, nòstra vida familiala, sociala, economica per d’unei, es altera-da, sensa que vesèm arribar un avenir clar.
C19: Siáu d’accordi ambé tu. Que la mieu tòca es de vos faire disparéisser. Mai sembla que leis asiatics (lo Vietnam, per exemple) an sauput èstre mai eficaçs que vautres en Euròpa.
Ieu : Coma que siegue, as causat la destressa deis estudiants, dei ancians dins seis EPAHD, dei comerçants, dau monde de la cultura… e as rendut fòrça dificil lo trabalh remirable dei nòstreis sonhants. Mentre que lei labo-tatòris, elei, an maximisat sei profiechs.
C19 : Ai ben vist que fasiatz pas d’esfòrçs per aumentar lei liechs d’espitau ni lo nombre de sonhants.
Ieu : Ara, avèm enfin un esper de se n’en sortir ambé l’arrivada dei vaccins.
C19 : Sabètz pas manco lei faire, lei vaccins, en França ! Urosament que po-detz n’en crompar a d’autres ! Mai vòli vos avisar que siáu pas solet, qu’ai una molonada de cosins tant marrits que ieu e que podètz vos preparar a d’autras pandemias ! D’alhors, siatz vos qu’avètz fabricat aquela pandemia ! A fòrça de tot borrolar per poder assadolar vòstra set de subre consumacion…
Ieu : A non ! Vòs nos faire paur. Mai sabes que li aguèt de pandemias dins lo passat e que s’en siam desbarrassats ! Ansin la pèsta de 1720 a Marselha, la gripa espanhòla de 1918/19 e d’autres…
C19 : Ò, mai la vòstra planèta èra pas dins l’estat lamentable que si tròba ara, en causa dei vòstrei colhonadas. Avètz pas escotat lei melhors especialistas de la biodiversitat : ecològues, virològues… que cridan dins lo vide despuei longtemps per alertar sus la catastròfa a venir. Vos disián que tot es ligat, de la mai pichina auga de l’Antartica, passant per lei ratapenadas dau Gabon e leis elevages de polets de Tailàndia… fins a la santat deis òmes.
Ieu : Mai lei patogenas an totjorn existat ! En que la destruccion de la biodi-versitat es responsable de toteis aquelas infeccions ?
C19 : Quand destrusètz un ecosistème, son en premier leis grands mamifèrs predators que dispareissan. Coma si norrissan de rosigaires, aquelei van pro-liferar. E aquò devèn una bomba virologica !
Ieu : Adonc, la rason dei pandemias porriá èstre la deforestacion ? Ansin per Ebola que fuguèt transmis per de primatas en causa de la deforestacion mas-siva de son abitat. Li auriá pas d’un costat la santat animala e vegetala e d’un autre la santat umana ? Lei scientifics o dison : fau un autre modele economic que seriá pas fondat sus lei profiechs illimitats sensa jamai tenir compte dei degalhs causats a l’environament.
C19 : Senon podetz continuar a mandar lei vòstras bordilhas dins l’aire, dins la tèrra e dins la mar. Ieu e mei compans maufasents serèm ben contents de veire la vòstra planèta vujada de totei seis abitants d’aquí 2 ò 3 generacions !
Ieu : A que non ! Es verai que l’avèm ben degalhada, la nòstra bèla tèrra ! Mai anèm lèu nos desrevelhar e prendre suenh de ce que nos an laissat nòstreis ancians e que volèm transmetre en bòn estat an aquelei que van n’en eiretar. Vos laissarèm jamai faire la lei !!!
NOS A(N) ESCRICH :
JPB : lo tema es estat prepauat da JM de Pezenàs ancian director d’ospitau. Cresi ben qu’es per si donar coratge tant la covid fa paur. Alora un chicol de derision fa pas de mau.
JM : Que plaser ‘sto sera, un bèu trabalh. Baietas