– Lo qué de Nòu ? (Cadun ditz cen qu’a viscut en la setmana)
– Coma lo diètz en niçard : Loti répand dans ses écrits une tristesse vague, subtile, pénétrante qui vous enveloppe comme une brume et dont le goût âcre, l’amer parfum vous restent au coeur.
– Dictada (pichina)
– Tema dau jorn : Per escriure un pauc ! Subjèct : La prima (Dins la leterratura, l’art, la cançon, la musica, l’esculptura,…)
Eran presents : Crestian, Joan-Pèire, Rogier e Marie-Do, Gerald e Choaseta, Mirelha e Alan, Jouseta, Crestiana, Rogier Gilli, Robèrt e Françon.
– Lo qué de Nòu ? (Cadun ditz cen qu’a viscut en la setmana)
JPB : Lo nòstre cors pilha d’envam gaug a la vòstra participacion e a la qualitat dei vòstres escrichs. En mai de la publicacion sus lo nòstre site http://ieo06.free.fr/ fèm lo rendut-còmpte sus Facebook cen que permete a d’autri associacions, d’autri personalitats dau monde occitan se l’i s’interessar. La setmana passada, auguèri la suspresa de veire que la cadena en rega, Cultura Viva, volia faire un pichin filme sus cen que realizam despí 23 setmanas. Lo sieu realizator David ASSAS SILVERI pilhèt lenga embé ieu e faguèt un pichin reportatge, l’aremerciam. Lo vorguessiatz veire ò lo tornar veire, basta clicar sus l’imatge ò lo liame çai-sota :
Jouseta : Fa quauqueis jorns Joan -Peire nos mandèt un liame per veire la manfestacion que si tenguèt a QUIMPER dissabte darrier, lo 13 de març. Pròche de 5000 bretons si mobilisèron per defendre l’avenidor dei lengas bretonas e dau gallo, per sostenir son aprendisatge e per reclamar la signatura d’una convencion ambé l’Estat, actualament reportada en rason dei blocatges dau ministeri .
Mi sembla que, de totjorn, lei bretons si son bolegats mai que leis occitans per defendre sa lenga. Ara si revelan mai fòrts per rivalisar ambé totei lei variants dau covid : l’anglés, lo brasilian, lo sud african e ne’n oblidi. An capitat de crear lo sieu variant breton avans nosautres que siam pasmens lei campions per la contaminacion !
A quand lo variant niçard ???
Crestiana : La setmana passada nòstra felena a dich :
– Pòdi menar una amiga manjar au vòstre ?
– Ben segur, ne’n siam urós !.
Alora ai pensat faire de panissa.
La sera ai sortit lu sietons que gardi per aquò faire perqué son justes ben fonds e ne’n faguèri dotze que ai messi au fresc per lo lendeman.
Eri contenta perqué tot lo monde a ben manjat e a repilhat de panissa qu’èran pròpi bòni.
(Ai pas dich cen qu’èran e coma li faire perqué lo sabon toi a maion).
Mas siáu estada mortificada quora l’amiga (qu’es epura d’aquí) en s’enanant m’a dich:
– Je voudrais vous demander quelque chose : où vous avez acheté les potatoes ?
Marie-Do : La Capela San Miquèu
Laissam la veitura au parc de « Molieras » (Mulières) sobre Levens, montam per un camin encaladat fins au còl de Travalh e aquel de la Ròsa. Aquí una bèla vista sus la valada de Var d’un costat e de l’autre sus Coarasa e Bendejun quora caminam sus la cresta de Ferrion. Per manjar a l’escotisson arrivam a la Capèla Sant Miquèu : un luec meravilhós, una larga esclarcida au mitan dei cèdros e dei pins (silvestres). De gents an mes de pèiras per faire un fuec ; una pichina aura (aureta) si leva : cercam de mocèus de fusta pichins e gròs e acendèm lo fuec. Daumatge degun pensèt a portar li saucissas !! Es bòn de si repausar davant lo fuec.
Après lo past calam per la Sarsa Sobrana per reganhar lo parc de « Molieras ».
– Coma lo diètz en niçard : Loti répand dans ses écrits une tristesse vague, subtile, pénétrante qui vous enveloppe comme une brume et dont le goût âcre, l’amer parfum vous restent au coeur.
Loti semena/espantega en lu sieu escrichs una tristessa vaga, sobtiua, penetranta que nos enfolopa coma una nèbla d’un gost raspós e d’un esperfum amar que vi restan au còr/ que v’estàn sus lo piech.
– Dictada (pichina) : « Lo roncament anava creissent ; sabii cen que s’apressava darrier dei aubres. Ai regarjat li mieu mans, non tremolavan. » in « Quora despareissèron lu colombs » de Sofi Oksanen traduch da Miquèu PALLANCA pàgina 13 edicions IEO-PACA pàgina 13.
– Tema dau jorn : Per escriure un pauc ! Subjèct : La prima (Dins la leterratura, l’art, la cançon, la musica, l’esculptura,…)
Françon : Ai causit de parlar d’una poesia de Paul Eluard » Prima ».
Aquela poesia m’a fach pensar en una poesia dau sègle dotzen escricha da Rimbaud d’Aurenja qu’èra un trobador.
De fach lu doi poètas amorós veson la prima alora que siam en invern.
Eluard parla d’un monde dur mas l’esper ven perqué la prima va arribar, pròche de l’aimada.
La prima aparten ai doi amorós.
Es una prima que fa partir lo mau, una prima qu’espelisse embé d’aubres emplits d’aucèus, de brancas de pomiers que luson de mila flors, embé la nèu que fonde.
Rimbaud d’Aurenja ve una flor quora l’i es lo gèl e la nèu.
Per eu lo frei non es un patiment perqué pensa a la sieu Dama.
Es lo monde a l’envèrs, lo poèta a una jòia que trasforma la sieu vision dau monde.
La prima es un moment doç.
Es finda un moment important per li bèstias coma lu ors qu’an durmit en la tana e que si desvelhan per retrovar l’ària, l’espaci, la libertat.
Esperi que la prima serà per nautres un moment de libertat.
Crestiana : Prima au vilatge
La prima si prepara per venir lèu
Lu aucèus començan a marodar dins lo ciel
Li carrieras senton mens la fuganha (en lo parlar de Sant Sauvator)
Si pòu veire de verd en campanha
Lo soleu si fa veire un pauc mai
Lo matin es mens fresc bessai
Li premieri flors son de luec en luec
Lu camoç s’encalan sus lo brec
Lu ficanàs pòdon estaire mai sus la plaça
Son totplen a veire cen que si passa
La sant Jousé s’avesina lèu
La glèia sera florida e son autar sera bèu
Li faissas començan d’èstre netajadi
Li premieri cebe son plantadi
Non cresètz que lo frei va finir
Lu sants e glaça pòdon tot ancantir.
Jouseta : M’agrada d’evocar aquest printemps de 1936 que si passèron d’eveniments qu’an marcat lei memòris dins lei familhas e que se ne’n parla encara, a 85 ans de distança. Fuguèt l’epòca dau Frònt Popular. E tanben per de rasons personalas que mei parents (mei gents) la visquèron e me ne’n parlèron.
Lei francés, que siegue aquelei qu’an contribuat a l’explosion sociala de Junh ò aquelei que l’an subida en maugreant, totei participèron an una vida collectiva, sociala, coma arribèt pas sovent dins la nòstra istòria.
En 1935/36 la populacion obriera dei vilas viu mau, es mau lotjada. La tuberculosa fa de chaples. Lei salaris son blocats, reduchs dau temps que lei prètz aumentan. La crisi de l’emplec es angoissanta. Es pas mièlhs dins lei campanhas que la massa de man d’obra agricòla subreviu miserablement.
Après 2 ans de trebolaments, de provocacions dei ligas d’extrèma drecha ambé un molon de mòrts, de manifestacions…, arriban leis eleccions legislativas dau 3 de Mai de 1936 que lo Frònt Popular es victoriós.
Fau esperar un mes per remplaçar la cambra sortanta e veire arribar de mesuras favorables per la classa obriera. Es au cors d’aquest mes que si va desvelopar un movement espontanèu sensa precedent : la grèva sus lo molon. De grèvas ambé ocupacion mai ambé disciplina : fau assegurar lo netejatge, l’entretenença dei maquinas, l’avitalhament dei familhas…Tot aquò dins l’alegrança de participar a quauqua ren de grand. Son de vastes movements collectius, de jòia, d’ estrambòrd. » Cette grève est en elle même une joie. Une joie pure. Une joie sans mélange. » escriura Simona WEIL, la filosòfa.
Enfin, lo 7 de Junh, son signats leis » Accords Matignon » que acòrdan 2 setmanas de congiets pagats, l’auça dei salaris, la setmana de trabalh de 40 oras, lei convencions collectivas…
Durant 1000 jorns, es una fèsta par la quala si mobilisan leis artistas de totas disciplinas : teatre, cinema, opera, cantaires, umoristas…que si sentan solidaris dau pòple. Ansin lo grop » Octobre » de Jacques PRÉVERT, lo cineaste Jean RENOIR e tant d’autres. Es lo moment que Charles TRENET compausa sa cançon » Y a d’la joie… » .
Lei lesers son pas oblidats ambé l’espandiment deis » Auberges de jeunesse » per lo secretariat d’Estat de Léo LAGRANGE.
La participacion massiva deis intellectuaus a la naissença e au desvolopament dau Frònt Popular mèna a l’aparicion d’una vertadiera cultura populara. L’ensenhament fa l’object d’una granda refòrma sota lo signe de l’egalitat ambé lo ministre Jean ZAY.
Mai totas aquelas borroladissas non podián agradar ai grands industriaus que l’ascension de Hitler li semblava pas pièger. Alora, la demolicion dau Frònt comencèt e abrivava.
D’aquests temps fòrts d’entosiasme, per un joine pareu modesta, Joan e Enriqueta, mei parents, fuguèt un bèu moment de jòia e d’espèr dins l’avenidor.
Mi platz de pensar que, avans de conneisser leis annadas sornas de la guèrra, visquèron aquesta luminosa epòca, d’aitant que veniá de li arribar la naissença d’una drolleta, que bessai la conneissetz ?
Mirelha Braç : Tantòst, tantòst vendrà la prima
Amai lo polit mes de mai.
Lo mes de mai florís e grana
Cada boton ne pren sa flor.
Los joves galants la culhisson
Per la portar a sos amors.
Farai pas ièu cert’a la mieuna
Perqué ièu soi dedins la tor.
Dins una preson tan escura
Que non s’i vei solelh ni jorn.
Se pr’aquí passa l’irondèla
Messatgièria dels amorós,
Vai-t’en dire a ma minhoneta
Que me ne mande un pastisson
Que siague pas de carn de lebre
Ni d’escarpèu, ni de peisson.
Que siague garnit per un faure
De limas e d’un martelon.
Amb la lima aurèm las enfèrrias
Amb lo martèl aurèm la tor
Quand la tor serà abatuda
Los presoniers auràn larjor. Tradicional.
Mirelha Braç : Joan Pèire plan mercé ! Passèrem un bon moment amb los amics de Niça e alentorn !
Rogier Gilli : La prima
Vi vòli parlar d’un temps que lu mens de cinquanta ans non pòdon conóisser. Per faire un plagiat d’aquesta cançon ficada en lo nòstre ment vau pas vi contar Montmartre a la prima embé lu pintres pita-sòus e lu lilas despareissuts…
Non, solament vorrii vi parlar de la prima en lo 1960 e subla, quora li sasons èran encara li sasons, denant que perdèsson la tramotana, denant que l’invern s’en tornèsse en lo mes de Maria e l’estiu per Toi lu Sants. En lo principi d’abriu lo soleu començava de picar fòrt, doncas nautres aigràs dau quartier de plaça Arson, sortiavam de l’armari la camieta blanca per anar passejar e si pilhar lo promier banh de mar a la Palhòla, lo dimènegue de matin. Vestiment que èra de mòda en aquesta epòca, mòda que si compendia a pas gran cauva : camieta ò marcèu e braias de tela de Nimes ( per pas emplegar un englicismo). L’i anavam toi ensems, filhas e garçons, collègas dau quartier la toalha de banh sus l’espatla e lo penche en la borniera.
Dins la chorma l’i èra Gina, una bèla bruna embé cen que calia dont calia maugrat lu sieus quatòrze ans. Ela èra la soleta a non aver crenta de l’aiga freioa, a pena en malha de banh s’avançava dins l’aiga lèu lèu, chumava e denedava coma se vorguèsse anar fins la Còrsega. Alora, quauquns tra nautres, per pas passar per de ‘’mazetas’’ faiavam lu bulos e si garçavam en l’aiga en estrenhant li maissèlas, la limaça s’escondia sus lo còup en la gangaula, mas que superbia d’aver capitat de la segre. Quora l’i son de bèlas l’i son totjorn de tavans gaire luenh.
A la prima quora, m’en vau passejar en riba de mar un bèu matin de soleu, m’entornan aquestu remembres agradius, mas fa ben de temps que non mi siáu banhat en la mar en abriu. L’aiga es ben tròup freioa ai jorns d’ancuei e la camieta de coton tròup laugiera.
Veètz que l’i son pus de sasons !
Marie-Do : La prima
Divendres crompèri de primaveras, jauni, rogi, blus per metre dins lo jardin. Es la prima, Cau veire de colors davant de maion ; lu jorns son mai lòngs, lo calabrun si fa plus tardi. Mas si cau remembrar que lu jorns s’alongan despí lo mes de decembre. Lo soleu duerme autant que brilha.
Parlèri l’i a quauqui setmanas de la comocion qu’ai davant lo tablèu de Boticelli : La Primavera (en italian). Escotar la Prima de Vivaldi es un pur gaug (g=ch en finala) : lu escotaires sus li aurelhas per èstre isolada lu uelhs barrats, mi pòdi promenar sensa mi levar de la cadiera dins un camp de flors qu’ondejan sota l’àura legera, la música es gàia e apaisanta sensa èstre fòrta, denant la volada de l’estiu.
Fin finala de vers de Victor Hugo dau sieu poèma sus La Prima
« Aquí la prima ! Març, abriu au doç soguighe
Mai florit, junh cremant, toi lu bèlhs mes amics
Sembla que tot si ritz e que lu aubres verds
Son alegres d’èstre ensems e si dion de vers
Lo jorn naisse coronat d’una auba fresca e tendra
Lo sera es plen d’amor ; »
Choaseta : La Prima
Adieu, adieu, pichina flor ,
Aüra, non aguer plus paur
Dau frei, de la nèu e dau gèl
E rajonhes lu aucèus
Vòlan en libertat
que la prima si presenta
Tota la natura es en bate-còr
Fins, lo bèu temps es aquí
De laugiers esperfums apareissuts
tant doç qu’una caressa
Lo ciel si tinta d’un blu azur
L’ària, tot en un còup, nos sembla pura.
Adieu, adieu, pichina flòr
Desvela ancuei lu bèlhs colors
Es lo moment tant asperat
perqué la prima es revenguda.
Adaptacion dau tèxte de Karine Persillet
Crestian : Quora Antonio Vivaldi escrivèt li 4 sasons, cada moviment siguèt acompanhat d’un pichin tèxte per dire cen que si debana dins la música . Explicacion d’esprit embé li nòtas.
La prima es escricha embé tres moviments : allegro, largo e encara allegro , Vequí lu tres tèxtes d’acompanhament.
Allegro
Vequí la prima
Que lu aucèus saludan emb’un cant joiós
E li fònts a l’alen dei zefir
Gisclan en un doç zonzon.
Venon curbent l’ària d’un mantèu negre
Lo tron e la làmpea , messatgier de la chavana
Enfin, lo calm revengut, lu pichins aucèus
Repilhan lo cant melodiós.
Largo
E sus lo prat florit e tendre
Un doç zonzon de brondalhas e d’èrbas
Duerme lo cabrier, lo can fidel ai pens.
Allegro
Au bosin festiu de la museta
Balan li ninfas e lu bergiers
Sota lo lusent firmament de la prima.
—————————————-
Allegro
Voici le Printemps,
Que les oiseaux saluent d’un chant joyeux.
Et les fontaines, au souffle des zéphyrs,
Jaillissent en un doux murmure.
Ils viennent, couvrant l’air d’un manteau noir,
Le tonnerre et l’éclair messagers de l’orage.
Enfin, le calme revenu, les oisillons
Reprennent leur chant mélodieux.
Largo
Et sur le pré fleuri et tendre,
Au doux murmure du feuillage et des herbes,
Dort le chevrier, son chien fidèle à ses pieds.
Allegro
Au son festif de la musette
Dansent les nymphes et les bergers,
Sous le brillant firmament du printemps.
JPB : Tot lo monde conoisse li quatre sasons d’Antòni VIVALDI, mas cen que sabèm mens es qu’escrivèt quatre sonets, un per cada sason. Lo doi d’abriu de l’an passat si devia donar a Niça un concèrt Vivaldi au conservatòri.
Gèli Apap, violonista niçard, devia venir faire una classa de mèstre e donar, embé lu escolans li « Quatre sasons » de Vivaldi.
Quora Apap dona aqueli peças en lo monde univèrs, fa sempre liéger lu poemas de VIVALDI en la lenga dau país. Demandèt au nòstre sòci, Miquèu de Carabatta, de faire la traduccion. Malurosament la lectura en occitan de Niça non si faguèt estent qu’eravam toi embarrats. Una iniciativa interessanta que fa conóisser l’occitan a un public que non es acostumat a l’audir e que fa sortir l’occitan dei ròdol dont si parla de costuma. Esperem que Gèli APAP tornerà a Niça e que porrem en mai de la música escotar li quatre sasons en poèsia :
Da Antòni Vivaldi
Concèrto número 1 en mi major, op. 8, RV 269, « La Prima »
Allegro
Aquí ven la prima e, alegrets,
Lu passerons la saludan d’un cant joiós,
Dau temps que li fònts, a l’alen dei zefirs,
Raian m’un doç gorgolh.
Venon, tapant l’ària d’un negre mantèu,
Ulhauç e tròns que fan la crida dau serion ;
Quora aquelu s’apaisan, lu aucelons
S’entornan cantarelear la sieu fadaria.
Largo
E sus lo prat avenent e florit
En lo caro zonzon dei tòscs, de li brondalhas,
Duerme lo cabrier, lo sieu can de costat.
Allegro
Au son festinier de la campestra colamúa
Balan Ninfas e Pastres, sota l’estelum
Ben vorgut e beluguejant de la prima.
Allegro
Giunt’è la Primavera e festosetti
La salutan gl’augei con lieto canto,
E i fonti allo Spirar de’zeffiretti
Con dolce mormorio Scorrono intanto;
Vengon’ coprendo l’aer di nero amanto
E Lampi, e tuoni ad annunziarla eletti
Indi tacendo questi, gli Augelletti;
Tornan di nuovo al lor canoro incanto:
Largo
E quindi sul fiorito ameno prato
Al caro mormorio di fronde e piante
Dorme ‘l Caprar col fido can a lato.
Allegro
Di pastoral Zampogna al suon festante
Danzan Ninfe e Pastor nel tetto amato
Di primavera all’apparir brillante.
Gèli APAP
Robèrt : Vequí una pichina poesia sobre la prima
Lu aucèus , un pel d’èrba en boca
Cercan una promessa
Sensa s’arrestar de sublar, lo merlo sublaire
Va e ven, coma una ària de música
Li flors lassi d ‘aver tant durmir
Si meton a florir, sensa retenguda
Duerbon li sieu petalas frali
Coma per si trufar dau frei e anonçan lo calor a venir
L’ària fresca pròva de persistir
Ma lo soleu de mai en mai aut en lo cèl
Rescaufa la tèrra que repilha de colors
Sota lo regard ròse dau perseguier
Lo blu dau cèl rivalisa d’intensitat
Emb’ aqueu de la mar, de mai en mai quieta
Dont lu marons venon careçar
Lu còdols dormilhós coma per li desvelhar
E ieu, cad’an regarji, espectator nec,
L’ivèrn laissant plan plan la plaça a la prima.