quinoneblas.jpg

Que si debana en aquesta banda dessenhada de Quino ?

Dont si debana aquesta istòria ? Que emocions viu aquesta persona ? Dont va ? Perqué ? Que elements dei imatges vos permeton de dire aquò ? ( expressions, posturas, regards, epc…)
De que si pòu pensar aquesta persona a n’aqueu moment precís ?
Imaginatz cen que si va debanar après (alentorn de 10/15 regas en tot). N’aprofiti per aremerciar lu escolans que mi mandan cada setmana de tèxtes per illustrar lu nòstres cors de lenga.


quinoneblas.jpg

Crestian DESRUMEAUX : Tristessa

Un gran soleu negre es calat sus la vila
De nèblas de tristessa an envaït lo ciel
Lu aucèus son partits viure en d’autri valadas
Li gents dins li carrieras an lo morre chagrinat

L’ària irrespirabla rende li gents malauts
E en òrdre costrech , toi, plegan li parpèlas
Lu metges sensa relàs, escrivon d’ordonnanças
La pilula màgica, doi per jorn, sensa fauta.

Dins la forèst es mut lo cant dei calandras
Lo monde s’es agantat dins lu rets dei potenças
L’argent guida lu rics embé esfrontaria
E la soleta que canta es la Tanta Chiqueta

Lo deble, paure mesquin , totjorn plega l’esquina
Lo ric, lo maufatan, regarderà au sieu
Fins tant que lo pòble furiós si rebellerà
Per una vida dòça, sucrada coma de mèu.

Anna-Maria MILARDI : La Reclama

Mentre l’annada tota, vivètz en vila e n’en podètz pus de respirar l’ària enverinada dai milanta fabricas environanti. Coma cada estatjant a l’entorn, caminatz boca dubèrta cercant de pilhar alen au mitan dei fums negres, lo còr vi tressauta en lo piech, lu vòstres polmons si dessecan cridant ajuda e la cravata v’arapa lo còl ?

Alora, asperatz pas mai per anar visitar lo metge que, après oscultacion dau vòstre piech garbinós, vi prescriurà lo nòstre remedi miracle : la pilula Broncaclari.

La pilula Broncaclari es una medecina novèla generacion, disponibla en toti li farmacias dau país. Basta n’en surbir una, cada matin au saut dau liech e, en pauc de setmanas, sentiretz la diferença : retroveretz de polmons flame nòu da tetarèus e ensinda, lo buf e lo vam d’una locomotiva TGV. E tot aquò gràcias a la nòstra pilula miracle Broncaclari !

La pilula Broncaclari es un pur produch dei laboratòris farmaceutics Merca. Jorn coma nuech, tot au lòng de l’annada, d’en pertot a l’entorn dau monde, lu laboratòris Merca emplegan 18 000 obriers e fan tubar li chaminèias dei sieu 4 500 fabricas ‘mé la soleta tècola d’inventar, testar, produrre e difusir de lònga toti li medecinas indispensabli per v’ofrir una santat de fèrre e cent ans d’una vida la mai bèla possibla.

Broncaclari dei laboratòris Merca, donatz una abriva novèla au vòstre quotidian !

QUIQUÍ Lo plasir d’anar au travalh !!

Cinc oras e mieja de matin, sòrti dau liech, lo travalh m’aspera !!!
Siáu coïniera en una maion de retir a La Turbia sobre Mónegue e ieu vivi a Canha de mar !
Siam au mes de novembre e tot es encara en la nuech.
Bevi un bòn gòto de jus de portegal pi un bòn cafè per mi desvelhar embé doi lescas de pan embé de burre e de mèu de montanha, pi mi pilhi una docha e mi viesti per m’enanar.
Quora siáu en la veitura lo jorn si leva a pena. Fa un pauc frei : un pichin vent cala de la montanha, mas fa ren, es reviscolant.
Per anar en Turbia, pilhi premier la riba de mar fins au pòrt de Niça, lo soleu es pas encara levat e de luenh si dessina lo reflès de la Còrsica, si creseria a quauqui encabladuras de la còsta !! Pi pilhi la Cornicha Mejana e pauc a cha pauc lo soleu sòrte de la mar, roge, en un cèl blu sensa neblas e la Còrsica desapareisse denant que lo lume esclare tot alentorn : mi cresi en una carta postala, lu paumoliers, lu pins semblan si desregoïr, s’estirar e saludar lo matin que si desvelha !!
Es novembre e lo temps es superbi!! Mi sembla que siáu en vacanças e pura siáu sus lo camin dau travalh !!!
Alora mi pensi ai gents que son en d’autri regions, en lo Nòrd sobretot, embé un cèl de plomb, de pluèia, environat d’usinas dont sòrton de fums negres que vi roian lu polmons, lo cèl es bas, sombre, fa un frei que pela e non veon lo soleu de l’ivern !!!
Ieu siáu contenta sus lo camin dau travalh, perqué lo soleu, la mar, mi donan còr a l’òbra e es embé gaubi que mi meti a faire de boai pasts per la combrícola dei vièlhs que son urós de ben manjar.

Marie-Do : Pollucion

Tot es escur gris, li chaminèias de l’usina laissan escapar de fum negre espès, meme lo soleu es tapat, li gents caminan e respiran una ària cargada de pollucion. Mariús es a la tècola, la sieu gòrja es en fuec, lu uèlhs macats, bessai a de febre. Decidèt d’anar veire lo metge. En caminant pensèt
– Agantèri un marrit mau de gòrja, mi siáu refreiat, l’autra sera. Non es possible de continuar ensinda.
Lo metge escotèt en l’esquina de Mariús e audèt lo son rangolhós dei polmons enfumats, si pensèt que lo paure mesquin vive dins aquesta pullucion que rejeta l’usina tot lo jorn ; respondèt a l’òme
– Tubatz cresi ! Es per aquó qu’avètz mau dapertot ! Cau arrestar. Vequí una ordonança per de pastilhas. Van adocir la vòstra garganta ; vi siatz refreiat, fètz de bàdia e restatz a maion au caud.

Marius totjorn la man sus lo piech, sentèt lo mau calar plus bas, caminèt dins l’ària poirida portant l’ordonança vèrs la desliurança : la farmacia.
-Bònjorn Monsur veètz, lo metge mi donèt aquò, siáu tot rot, n’en pòdi plus.
Lo farmacian cerquèt dins li estatgieras, li pastilhas , li donèt a Mariús e diguèt
– Lo remède es miraculós, n’en pilhàtz tres per jorn e metètz bòn òrdre a la situacion. Li pastilhas son fabricadi embé de plantas tot es natural.
Mariús s’en tornèt au sieu, embé lo miraculòs remède, fòra la fàbrega jèta totjorn de fum negre.
La fàbrega que fa li pastilhas naturali ! Que pollua la region !
Lo metge prescriu lo remède, lo farmacian lo vende, l’usina que faureja li pastilhas toi ganhan de pitos, e lo paure baudo paga !
Siam culpabilisats dins lu mèdias quora pilham la veitura, l’avion, farem lo fuec dins l’escaufa-pansa… polluam l’ària. Mas siam verament solets ? E aquela fàbrega es coma d’autres ?

Crestiana : En vila, Monsur Surabonda es l’urós proprietari d’una usina que fa bòna florida.

Un vesin, Monsur Malandresc a agantat quauqua ren e sembla que s’en va dau piech envelenat da la pollucion d’aquesta “marrida usina”.

Alora s’es fach vèire dau metge, lo doctor Curaben, que lo tròva pròpi escagassat e li prescriu de bòni pilulas a crompar a cò dau boticari Monsur Dròga.

Quora sòrte de la farmacia, lo brave Malandresc a vist a travèrs una fenèstra de l’usina que lo rende cruciat per la maladia, que la pocion, que ven de crompar ben car, es fabricada dins aquest estabiliment…
Dau bòn !

Doncas, pilha la mosca, e va veire sus lo còup Monsur Surabonda.
Arribat a cò dau director, lo pauvre Malandresc es tot desfrisat per l’escrich sus la pòrta e a mordut la luna veguent : S.C.I. Sarabonda-Curaben-Dròga

Verònica : Monde moderno

– « Coma poder sobreviure en aquesto monde moderno » si demanda lo Sinhor Vertadier ?
– N’en pòdi plus, reüssissi plus a respirar embé tota aquesta fumada que s’escapa da toti li cheminèias de li usinas de la periferia e non si ve plus ren, pèjor que l’esmòg de Londres !
– Doctor, doctor ! Ajudatz-mi, sauvatz-mi, pòdi plus respirar !
– Um ! Lu vòstres polmon son mai negres que lu marchapens de la periferia. Pilheretz cada sera una de li pilulas miraculoï « Verdi campanhas » !

Au mitan de la fumada, lo Sinhor Vertadier va pilhar li « Verdi campanhas » da l’apoticari. « Verament, esperi que son da bòn miraculoï, lu mieus polmons an pròpri besonh de sentir de nòu li « Verdi campanhas ».
E alora cada sera, lo Sinhor Vertadier comença a pilhar li pilulas miraculoï… sensa imaginar que li « Verdi campanhas » son fabricadi… dintre l’usina de la periferia que fa venir l’ària pèjor que l’esmòg de Londres.
E ensin va la vida, es la serp que si mòrde la coa… es lo monde moderno !

Miquèla : Cara industria !

Lo promier imatge rapresenta una usina ‘mé una chaminèia auta dont si fabrica quauqua ren que fa de fum negre e espès. Aquesta usina es esclaraa, quauqu’un travalha.
Fòto 2, dins una carriera afumada, veèm li gents que caminan, clinant la tèsta. Un òme sembla sofrir, lu braç crosats sobre lo piech, la boca duberta, l’uelh macat.
Fòto 3, sòna a la pòrta d’un medecin.
Fòto 4, lo doctor escota l’òme, pensa que lu polmons son negres e, fòto 5, redija una ordonança.
Fòto 6, l’òme va a la farmacia ; fòto 7, lo boticari li dona un pòt de medicaments.
Fòto 8, l’òme reparte ‘mé lo pòt de medicaments ; liège l’etiqueta sobre dau pòt (fòto 9).
L’image 10 rapresenta l’usina. Lo medicament es fabricat dintre aquesta usina que fa totplen de fum negre e espès. La fum proven de produchs de la chimia e de la farmacia, doncas dangierós e nocius !
Fòtos 11 e 12, l’usina e esclarada. Una frema contròla lu pòts de medicaments denant la mesa en venta.
Aquesta frema rienta ‘mé lo sieu capèu e lo sieu vestit de laboratòri, soinar…
L’usina que fa la pollucion soina li gents malauts de la pollucion !…
Fa lo ben e en meme temps fa lo mau.

CHOASETA : L’USINA

Victor a passat tota la sieu vida dins lu fums d’usinas. Aüra, es vièlh, a de dolors dins lo piech que l’inquietan e si decida d’anar veire lo sieu metge.
Aqueu l’a escotat davant, darrier e li ditz :
« Victor avètz en lu polmons totplen de carbon.
Avèz totplen fumat ?? Ò non, ai jamai fumat !
Es seriós, vos vau donar un tractament a prendre matin e sera per tres mes.
Vequí l’ordonança. »
Totjorn inquiet, Victor si precipita a cò dau sieu amic farmacian .
« Alora, Victor, coma va ? Pas ben, Joan-Pèire. Que si passa ? Lo metge m’a escotat, es pas bòn per ieu, ai lu polmons negres e mi donèt aquesta ordonança per tu.
As lo medicament ? Aí, Aí ditz lo farmacian embé un pichin soguinhe ai aquò que ti cau e reven embé un gròs bocal emplit de totplen de granetas. Es un bòn medicament, sobretot Victor li pilha ben matin e sera.
Victor s’es enanat, es impressionat, liegerà ben la notícia e s’avisa qu’aquest medicament es fabricat dins la sieu usina, dont Magalí travalha tot lu jorns a metre de granetas dins de bocals !!!! Alora, lu fums de l’usina non son de carbon mas de la fabrication de medicaments per garrir aquelu qu’ela entoisseja !
Que va venir Magalí embé aquest travalh ?

JPB : Istòria d’una reconversion Siam d’ivern, a Londres en lo 1956. Fa frei, un frei de bòia ! Toi cercan de s’escaufar en aquesta capitala grandarassa. Cu utiliza lo carbon, cu utiliza de fusta, cu s’escaufa au mazot.
Fòra, li usinas mandan lo sieu fum que si ven mesclar a n’aqueu dei chaminèias dei maions. Es l’esmòg, lo fumard, coma si ditz, que s’espantega sus la vila tota : un mesclum de gaz toxics e de particulas fini portats per l’ozòne. Per carriera ven a mau de caminar en aquesta nèbla espessa e seca. Toi si vòlon entanar au sieu lo mai lèu possible. Toi ? Non, un òme vestit de negre, capèu en tèsta tira sus la campaneta d’una maion. Es malaut, va veire un metge per si faire metjar. Son lu polmons, lu polmons que son malauts, negres coma lo carbon qu’eu utiliza per s’escaufar, negre coma lo fumard de la vila. Per faire ben, cauria s’enanar au soleu, en un país caud, sensa pollucion, sensa aquest maladit esmòg que vos roia la vida sensa que un s’enavise. Mas l’òme, non a lu mesos d’anar tant luenh, lo metge li balha una ordonança per anar si crompar de pastilhas per li levar lo tois que l’opressa e li poirisse la vida. A pena sortit de la farmacia, l’òme dubitatós, embé la sieu boita de pastilhas en man, passa davant l’usina de fabricacion d’aquesti pastilhas que lo sauveràn bessai mas que contribuïsse ela tanben a la pollucion de la vila. Alora l’òme pilha lo fum (1) e manda li pastilhas au bòsc. Ven d’aver fum (2) qu’un pòste professor d’occitan es a si crear en lo Larzac e va candidatar. Es pas per faire de fum (3) mas l’òme, qu’es pas un pistafum (4), e qu’es diplomat de l’Universitat de Blausasc si pensa que capiterà d’aver lo pòste. Aquela tuba, non ?

(1) s’enrager, s’encolérer.

(2) avoir vent de quelque chose.

(3) jouer à l’important.

(4) plaisantin, farceur.

NOS A(N) ESCRICH :

Jean-Jacques Murat : pista que pistarà … bòrd qu’a l’universitat de Blausasc se bala que la descauça, leis agacins, fuguèsson aquelei de pistachiers, arriscan ren …
Jean-Jacques Murat : … fau pas ‘n gros fum mai li a d’amis … (Es moun peis Peire Pasal)
Patricia Jouve : Travalhi sovent ansin amé lei imatges sensa paraulas de Quino a l’atelier de lenga de la Sanha ! 💕 marcha ben !
Anne-Marie Milardi : On pourra dire ce qu’on veut mais le Magistre Baquié demeure une pointure inégalée pour l’apprentissage du niçois :
Hier au cours de Bon -Voyage, on a parlé des niçardismes, ces expressions qu’on emploie, persuadés qu’elles seront comprises partout en France alors qu’elles n’appartiennent qu’à nous, comme « se mettre à coucou » (tel la poule couvant ses coucouns) pour s’accroupir, ou bien « avoir mal au cœur » pour la nausée.
De là, on a enchaîné sur toutes les expressions de maux : aver lo mau de còr (avoir mal au cœur, la nausée), lo mau blanc (le mal blanc, des aphtes), lo mau de costat (le mal de côté, un point de côté), lo mau de l’ortiga (le mal de l’ortie, de l’urticaire), lo mau de la tèrra (le mal de la terre, l’épilepsie), etc.
Enfin, on a vu les expressions bâties à partir de la fumée, lo fum : pilhar lo fum (prendre la fumée, se mettre en colère), aver fum (avoir fumée, avoir vent de), faire de fum (faire de la fumée, faire de l’esbroufe), un pistafum (un écrase-fumée, un fumiste).
Ce sont toutes ces expressions qui font la richesse d’une langue et qui valent la peine de continuer de l’étudier même lorsqu’on croit la connaître. Quand on n’a pas eu la chance d’écouter parler ses locuteurs naturels qu’étaient nos anciens, il nous manquera toujours cet univers imagé qui était le leur et on reste à jamais un locuteur artificiel, dopé aux endorphines du dictionnaire 🙁

Laisser un commentaire

Votre adresse e-mail ne sera pas publiée. Les champs obligatoires sont indiqués avec *