Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e un ans, lo 18 de junh de 1997. Òsca !
Cronica, dau 17 de febrier dau 2019 en lenga nòsta per l’Agachaire
– Geronimo
Lo dètz-e-sèt de febrier de l’an 1909, una pneumonia emportava ailabàs en Oklahomà un chaman celèbre, eròi de la resisténcia des Indians d’America a la conquista – e au chaple – que ne’n sortet lo païs governat encuei per un personatge au nom d’un canard de dessenh animat, que valiá ben mai qu’eu…
De Geronimo, es au cinemà que de pichòt d’abòrd n’entendèro parlar, ambé Cochisa e tot plen d’autres Apaches, que de lònga se batián còntra de gardians de bovina, mai que sempre èron batuts a la fin. Son nom vèn dau jorn que se revenget dau massacre de sa familha tota, qu’èra lo jorn de sant Jiròni, e que lei Mexicans invocavon per s’aparar : « Geronimo ! »
Pus tard ai sachut lo verai de l’istòria e vist aquel òme, que dins sa lenga li disián lo Badalhaire, coma un tipe remirable, vincut d’una causa perduda, mai qu’èra aquela de la defensa de son pòble e de son païs. E dins la lucha entre lei Bòns e lei Marrits, es eu que me siáu avisat qu’èra lo Bòn.
Tres ans avans de morir aviá dictat sei memòrias, un tèxte meravilhós que nos parla encuei ben mai, de tot segur, que ce que se podiá entendre a l’epòca. Ne’n citarai ren qu’una frasa : « Quand lo darrier aubre serà estat abatut, que lo darrier riu sera estat empoionat, que lo darrier pèis serà estat pescat, alora l’òme blanc comprendrà que l’argent se manja pas. »…
Jean Yves ROYER
