Andrieu Sàissi revèn encuei sus lo metòde d’ensenhament dich « imersiu » (metòde utilizat en cò nòstre per lei Calandretas), ambé un tèxte Peireto Berengier, dins « Prouvènço aro », setèmbre de 2004.
» Un ome pouliti respond !
Li delega di sendicat de l’Educacioun Naciounalo di cinq despartamen de la region Bretagno fan uno pressioun folo sus lis ome pouliti pèr qu’empachèsson l’integracioun dis escolo DIWAN que d’úni voudrien tourna-mai endraia. Lou Vice-Presidènt de la regioun, Crestian Guyonvarc’h ié respond dins uno letro duberto :
« La pedagougìo imersivo liuen d’èstre uno envencioun bretouno fuguè meso au poun pèr lou benefice d’uno minourita francoufono, à saupre aquelo de l’Estat canadian de l’Ountariò que lis angloufono ié representon 95% de la poupulacioun. Lou Canada federau – acò ‘splico ‘cò – emai leissèsse deja li 5% de francoufono de l’Ountariò utilisa lou francés dins tóuti sis afaire amenistratiéu emé lis autourita federalo e escouta plusiour cadeno de televisioun e de radio en entié en francés, jugè bon de finança sus li sòu de tóuti li ciéutadan un sistèmo d’ensignamen pèr ban toutau en francés. Avès-ti crida à l’escandale ? »
Uno bono questioun pausado pèr aquel ome pouliti. Quau aura lou fege de respondre pèr Diwan e lis autri lengo de Franço ? li sendicat en questioun ? D’aiours, poudèn apoundre que lou meme proublèmo se pauso en Louisiano ounte d’escolo imersivo soun estado creado pèr sauva lou francés !
P.B. (Peireto Berengier), in « Prouvènço aro », setèmbre de 2004.
Nòtas d’Andrieu Sàissi :
Per ben comprendre lo tèxte çai-sobre, se fau ramentar qu’en 2001, quand lo Jac Lang èra ministre de l’Educacion Nacionala, de negociacions èran estadas endralhadas per estudiar la possibilitat d’integrar leis escòlas Diwan dins lo servici public d’ensenhament. A l’epòca, leis aparaires de l’Escòla Publica, acampats dins lo Comitat Nacionau d’Accion Laíca (CNAL), opausants acarnassits ai lengas regionalas que amenaçan, segon elei, l’unitat de la Republica, avián despausat un recors davant lo Consèu d’Estat. Aquest declarèt que l’integracion deis escòlas bilingüas dins l’ensenhament public èra pas possible perqué praticavan la pedagogia de l’imersion que consiste, dins un premier temps, a ensenhar, soleta, una lenga autra que lo francés (que siegue estrangiera ò regionala) e d’introdurre puei progressivament l’estudi de la lenga nacionala per fin d’abotir au bilingüisme deis enfants. Per lo Consèu d’Estat, aquest sistèma es marrit perqué l’ensenhament dau francés passa après aqueu deis autrei lengas. Lei negociacions s’aplantèron aquí.
Aquest avejaire dau Consèu d’Estat reclama tres observacions :
1) Lo Consèu pòrta una apreciacion sus un metòde pedagogic : aquò es pas dau domèni dei sieus competéncias.
2) La lèi, dicha « lèi Toubon », de 1994, autoriza expressament l’utilizacion dau metòde de l’imersion dins leis establiments publics d’ensenhament : premier, a l’estrangier, per l’aprendissatge dau francés e mai en França, per l’aprendissatge dei lengas estrangieras ò dei lengas regionalas.
3) Lo Consèu Constitucionau, cargat de contrarotlar se lei tèxtes de lèi son confòrmes ai disposicions de la Constitucion, jamai declarèt la « Lèi Toubon » inconstitucionala.
Lo mot de Santa-Clara revèn an un ancian mieu collèga de collègi, laíc, democrata, republican, e tot, e tot… que me declarèt un jorn : « Veguem, veguem ! vas pas comparar la cultura e la lenga francesas tant remirablas e universalas an una lenga dialectala per pas dire patesejanta ! » Quand vos o disiáu que li a de lengas superioras.
Enfin, inspirat per lo rapòrt Thélot, venèm de prene conoissénça dau projèct Fillon de « Lèi d’orientacion sus l’escòla » per una novËla refòrma de l’Educacion Nacionala (una de mai !). La referéncia a l’ensenhament opcionau dei lengas regionalas a dispareissut, se parla pus desenant que de l’ensenhament dei lengas estrangieras. Caminam de reculons.
Ansin, luen de reconóisse lei lengas e lei culturas regionalas de França, l’Institucion lei fòrabandisse.