De diménegue, vos prepauam de retrovar li cronicas anciani de l’Agachaire e, per aüra, aqueli publicadi tra lo 2005 e lo 2008 dins « La Provence – Edicion deis Aups ». Vequí aquesta setmana una compilacion dei cronicas que pareissèron au mes de junh dau 2006. Òsca !
Enfants tornèm…
Chronique du dimanche 4 juin 2006 en lenga nòsta
Ma maire vèn de tornar. Despuei aqueste matin, esperavo la telefonada. Sabiáu que seriá per encuei. Perqué ? Era lo jorn de son anniversari. Dins la mesura que partiá coma èra venguda, ambé les capacitats fisicas e lei cervèlas d’un enfant, me semblava evident qu’anava partir pereu lo jorn qu’èra venguda. A pas mancat.
Siáu arribat que se vesiá qu’èra per passar. Li ai pres la man. Me regardava, semblava de me vouguer parlar, mai lo sang que li gargotava dins les paumons li n’empachava. Li ai dich de s’assolar, qu’èro aquí. Una ora de temps li ai parlat, doçament, dins sa lenga, en sorrisent. Puei ai sentit que s’enanava. Ai fach venir lo curat, que sabo qu’es aquò qu’auriá vougut. Siáu sortit dau temps que l’administrava. Quand m’a dubert la pòrta èra fenit. Aquò pereu sembla que l’esperava.
Siáu anat veire lei floristas. Ai comandat una garba blanca, coma per les pichòts. Dessús l’i aurà marcat : « Enfants venèm, enfants tornèm ».
Sant Barnabèu
Chronique du dimanche 11 juin 2006 en lenga nòsta
Sant Barnabèu ei ben conoissut per tot ce que pòt levar, se ditz, de dessota les pès de sant Medard. Se disiá pereu per aquò que « Sant Medard vendiá de parapluèias, e d’ombrèlas sant Barnabèu ». Un autre provèrbi explicava encara que « A Sant-Barnabèu, lo sègue sòrte de sa pèu ».
Mai dau personatge d’aqueu sant, se’n parlava pas gaire. Pasmens la Legenda daurada lo citava dejà :
« Sant Bernabè fonc prèires, e fonc del linhatge de Ciprin. E fonc un dels 72 discípols de Jèsus-Crist et es molt lausat en la istòria dels apòstols (…). Sant Barnabàs se’n anet en Chipre amb En Joan Marc. Et aportèron l’avangeli de sant Matieu, loqual pausavon sobre los malautes, et èron tantòst guerits.
E com sant Barnabàs vis òmes e femnas anants tots nuts corrents, que fasian una grand fèsta lor, sant Barnabàs intret e’l temple de las idòlas et adoret Nòstre Senhor, e tantòst lo temple casec e va aucire grand partida de la gent. »
Mai aquest enemic dei danças denudas se’n prenguet un jorn a un magician, ce qu’agradet pas ai gents : « per que els lo lieron amb una còrda al còl e giteron lo fòras de la pòrta de la ciutat. Et aquí els lo cremeron e la sua òssa els meiron en un vas de plomb. »
Marina la Desguisada
Chronique du dimanche 18 juin 2006 en lenga nòsta
Curiosa santa, festejada encuei, qu’aquela Marina de Bitinia, pus conoissuda sota lo nom de Marina la Desguisada. Son paire, que n’èra filha unica, demorat veuse rintret au covent, mai se languissiá de sa pichòta. La faguet adonc passar per un dròlle, que demandet que lo recèbon au covent amb eu, sota lo nom de fraire Marin…
Au moment de morir, demandet a sa filha de gardar lo secrèt, ce que faguet. Mai coma la mandavon sovent defòra a trabalhar per lo covent, èra recebuda dins un ostau que la filha ne’n venguet gròssa amb un sordat de passagi. Per pas lo denonciar, la filha diguet qu’èra estada violada per fraire Marin… Aqueste, tengut per son secrèt, confesset la fauta, e lo cochèron dau monastèri.
Tres ans de temps se tenguet a la pòrta dau covent. Quand l’enfant que cresián sieu fuguet desmamat, lo li donèron que se n’ocupèsse. Dos ans après, lei fraires vouguèron ben reprendre fraire Marin au monastèri, mai en li fasent faire tot ce que l’i aviá de pus penible.
Quand moriguet, un 18 de junh, au moment de lo lavar, s’avisèron enfin qu’èra una frema… Plors, pentiments, tombèu dins la capèla e miracles s’enseguissèron coma se deu.
Lo Jorn dau Cocombre
Chronique du dimanche 25 juin 2006 en lenga nòsta
Aqueste 25 de junh nos mete au 7 de Messidòr, e aqueu jorn ei sota lo signe dau cocombre au calendier republican.
Lo cocombre es pas especialament a l’onor dins la cosina provençala. Jovèu lo cita pas manco, e Rebol n’a qu’una recèpta : crus, saussat dins lo vinaigre e farcit de macedònia ; Morard ne’n dona doas : una onte son crus, en salada, una cuechs e farcits a la manièra des autrei lieumes que se farcisson.
Lo cosinier Durand, pus ancian qu’elei (1837), conois que les cocombres cuechs (farcits ò a la crèma), ce que sembla ben d’aguer estat, autre temps, lo solet biais qu’aviam aicí de lei manjar.
E de tot segur èron cuechs, probablament fregits dins de lard segon la tièra des cròmpas, aquelei 6 deniers de « quoqonbres que a quonprat Franquonis » que manget a Forcauquier, en 1533, « monsenhor lo grand president d’aquest pais de Provenso ».
Encuei conoissèm plus gaire que lo cocombre crus, en salada ò dins de recèptas a la jusièva ò a la grèca. I a d’annadas pasmens que me diso que vau assajar un d’aquestei jorns una de nòstei vièlhei recèptas de cocombres cuechs mai, bota, me siáu encar jamai sentit…