Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e tres ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica, dau 21 de decembre de 2020 en lenga nòsta per l’Agachaire
Un 20 de decembre
Lo vint de decembre de l’annada mila-tres-cent-trenta-quatre, un novèu papa èra elegit en Avinhon. Prenguet lo nom de Beneset XII, mai comencet per dire ais cardinaus que l’avián mes aquí : « Venètz d’elegir un ase ! » Ben entendut, ne’n pensava ren.
De naissença se sonava Jaume Fornier, fiu adonc d’un fornier ò d’un molinier d’un vilatjon d’Arièja, mai fuguet bailejat per un oncle cistercian, abat de Fontfreja. Ce que li vauguet d’acabar ses estudis a Paris, avans de tornar, un còp doctor en teologia, prendre la plaça de l’oncle, nomat cardinau, e de venir après avesque de Pàmias puei de Mirapeish. Es ansin que se retrobet a presidir lo tribunau de l’Inquisicion, que n’avem gardat un registre, publicat au sègle XX, qu’a inspirat a Le Roy Ladurie un libre vendut a dos milions d’exemplars : « Montaillou, village occitan de 1294 à 1324 ». Fau dire que, coma èra dau païs, questionava lo monde dins sa lenga, e ne’n notava lei respònsas tales coma.
Elegit papa, parlet d’abòrd de tornar en Itàlia mai coma ailà l’esperavon gaire, es eu que decidet d’establir a de bòn la papautat en Avinhon, e l’i faguet bastir lo pus gròs dau palais que l’i vesem encara. Ce que li vauguet de se faire tractar d’ibronhàs per Petrarca, que voliá que lo papa tornèsse a Roma. Benlèu qu’apreciava vertadierament lo vin de son Castèunòu…
Jean Yves ROYER