farrebique1.jpg

A PREPAUS DAU CINEMÀ OCCITAN, per Jaume PIETRI (decembre de 2020).

Se volèm far viure una lenga ,subretot una lenga menaçada , sabèm totei qu’es necite de gaubejar l’ensems dei mejans de comunicacion. Crema au lume que lo cinemà n’es un de tria. De qué podèm dire sus lo cinemà occitan ?

S’agís çai-sota de ramentar e de presentar a la lèsta quauquei films chausits d’un biais mai o mens arbitrari .Laissarem leis especialistas contar per lo menut l’istòria dau cinemà d’òc.

farrebique1.jpgFARREBIQUE ( 90mn – 1946) ,de Jòrgi ROUQUIER.

Tre sa sortida « Farrebique » fuguèt vist per leis occitanistas coma lo premier film
occitan. Coneissèt un succès internacionau.Es lo rebat de la vida d’una familha païsana roergata (Avairon), aquela dau realisator, una annada de temps .S’emplega de còps l’occitan roergat.
Jòrgi SADOUL escriu dins son « Histoire générale du cinéma » que « les portraits des paysans rouergois rejoignirent les tableaux de LE NAIN ,par leur sincérité, mais aussi parce qu’ils étaient d’un autre siècle « .
Dins lo numerò 4 de la « Revue du cinéma » (1947), J. AURIOL (1) nos ditz :
« Le résultat dans le champ de la poésie pastorale est magnifique (…) un document ethnographique incomparable de la vie rustique française « .
Lo poèta provençau Enric ESPIEUX (2) ne’n parla pereu en 1947 dins  » L’ase negre », revista que le director n’èra Robèrt LAFONT e lo cap-redactor Leon CORDES : »Complit per ROUQUIER, un Occitan, nos es nascut Farrebique, lo bèu promier film occitan ». E ESPIEUX ajusta una causa tras qu’importanta per la pontannada : »Mistral cantava lo païsan, onte que siague, es lo cepon de la nacion. Mai a jamai parlat de la tèrra « qui ne ment pas « . Sabiá, eu, coma son duras lei possas de la maire nòstra, la natura « . Lo film daverèt lo grand prèmi de la critica internacionala au festenau de Canas en 1946 ansin que la medalha d’aur dau melhor film documentari a la biennala de Venèsia de 1948.

BIQUEFARRE ( 90 mn , 1983 ).biquefarre1.jpg

En 1983 , tornat sus lei luecs , ROUQUIER vira, totjorn ambé la muma familha ,la seguida d’aquela sagà. Mai lo monde païsan tradicionau e sa lenga son mòrts. Es un testimòni sus d’aquela mutacion.
Lo film aguèt un bèu succès e fuguèt presentat a la mòstra de Venèsia (grand prèmi de la jurada – 1983) e au festenau de Chicagò.

HISTOIRE D’ADRIEN ( 95 mn , 1980) , de Joan- Pèire DENIS.

La lenga emplegada es, per una gròssa part, l’occitan limousin. La musica es dau cantaire occitan Joan-Pau VERDIER. Es un drama que si debana a l’acomençança dau sègle XX. ambé la trencadura de la guèrra de 14/18.
Si parlèt pron d’aqueu film que daverèt la « camerà d’aur » au festenau de Canas en 1980. https://www.dailymotion.com/video/xfdbsh

l_orsalher1.jpgL’ORSALHÈR (Le montreur d’ours). (110 mn , 1983), de Joan FLÉCHET (3).
Lei dialògs son en occitan gascon. J. FLÉCHET fondèt en 1961 la societat de produccion « Les films verts » e animèt la revista « Tecimeoc » (Television, cinemà e media occitans). Per l’orsalhèr es lo conservatòri occitan de Tolosa qu’ajudèt per lei costumes e la musica. Dintre leis actors citarem Patrici ICART, Leon CORDES, ROSINA DE PÉIRA, Marcèu AMONT, etc.
Es una ficcion istorica que retrai lei barrutlatges d’un orsalhèr d’Arièja (Gaston SENTEIN) devèrs 1840. Es tanben un viatge iniciatic. Lo film obtenguèt lo prèmi dau public au festenau de Grenòble en 1983. Es disponible en DVD a l’espaci occitan deis Aups (Gap).

LA MALO – ASTRADO (4) ( 110 mn , 1987).

Es lo premier lòng metratge virat en provençau e realisat per lo Varés de Sièis- Forns Alan ROLLANDO. Es un drama psicologic que si debana dins leis annadas 1960 ambé de retorns sus la guèrra de 39/45. Es l’adaptament au cinemà d’una pèça de Gabrièu MABY titolada « Lou mau-vengu ». La musica originala es de Guiu BONNNET . Es pecat que s’es pas pron parlat d’aqueu film (5).

malaterra.jpgMALATERRA (95 mn , 2003) , de Felip CARRESE.

Lei dialògs son en bòna partida en provençau e la musica es dau grop « Massilia Sound System ». Siam dau temps de la guèrra de 14/18 dins l’univèrs claus d’une familha que viu sus una tèrra seca, peirosa e sòuvertosa de Nauta Provença. Son numerós aquelei qu’an vist lo film a la television. Un deis actors, Laurenç REVEST, nos a contat recentament dins lo mesadier « Aquò d’aquí  » de coma a viscut aquela aventura.
Lo festenau de la ficcion de Sant Tropès de 2004 decerniguèt lo prèmi especiau de la jurada ambé mencion especiala per Rogier PASTUREL (que jòga Leon, lo vièlh) que nos a quitats en novembre de 2020. Saludam aicí sa memòria.

Per acabar, fau saupre que la maja part d’aquelei films si pòu trobar en DVD sus la telaranha.

S’adreiçar tanben au CEP D’ ÒC d’Ais de Provença ò a l’espaci occitan de Gap.
Nos sobra a esperar qu’una produccion cinematografica occitana qualitosa e fruchosa si perseguigue .

NÒTAS : (1) et (2) Si pòu legir aquelei tèxts dins la revista « Cinoc » N° 3 (1975).

(3) Veire l’entrevista de J. Fléchet dins lo mesadier « Prouvènço dau !  » N° 89, febrier de 1984.L’enregistrament de l’entreva si tròba au « centre de documentation provençale » de Bolèna ,dins la Vauclusa.

(4) Mal-astrado = marrida destinada , malur.

(5) Veire sa presentacion dins « Prouvènço d’aro » N° 10 ,novembre de 1987.

Laisser un commentaire

Votre adresse e-mail ne sera pas publiée. Les champs obligatoires sont indiqués avec *