Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e sieis ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica dau 05 de febrier de 2024 en lenga nòsta per l’Agachaire
La lenga dei jusieus (2)
Quand en Provença, coma dins tot lo Miegjorn, lo latin se fuguet embastardit au ponch de venir una lenga nòva, que li diguèron puei la lenga d’òc, lei jusieus an seguit lo movement.
Sensa ren que lei destrièsse ? Ren que se vègue de lòngtemps. Avem au sègle XIII un escambi de coblets entre Guiraut Riquier e un autre trobador, un jusieu sonat Bonfilh, que sa lenga mòstra ges de diferéncia amb aquela de Guiraut.
Au començament dau sègle XIV avem un Roman d’Estèr escrich per un jusieu, Crescàs dau Cailar, ambé l’alfabet que conoissiá : aqueu de l’ebrèu. Es pron curiós de lo legir, amb en fàcia lo tèxte originau, qu’a tot per semblar d’ebrèu e que pasmens ei d’occitan ! Mai la lenga, ela, a ren d’especiau.
Autra particularitat : tota una tiera de poèmas ò de cançons, a l’entorn de la liturgia, que fan alternar de frasas provençalas e ebraïcas. Van dau sègle XV au sègle XVIII, e son escrichas ambé l’alfabet ebrèu. Èron cantadas a l’ostau per de fèstas, coma Pascas, ò una circoncision. Li diam generalament les « Òbras », mai ce qu’es provençau ei de lenga normala.
Avem puei de tèxtes escrichs per de crestians, mai que fan parlar de jusieus. Ei lo cas d’aquelei Novès de Conversion, que ne’n vegueriam tres, mai pereu de comedias, subretot dau sègle XVIII. E de « Prònes dei Jusieus », legits cada an a Caramentrant.
(De seguir)
Jean Yves ROYER