La vesprada qu’avèm facha a Carcassona siguèt coma lo diguèt l’Alan Roch » Un brave moment d’amistat e de lenga » e podem ajónher que lo viatge que fagueriam fins a Montsegur a fabricat, de maniera naturala, la socializacion per la lenga nòstra per tres jorns au manco gaug/gauch ai escambis e cançons en occitan tra nautres dins lo carri, emb’ai amics de l’IEO-Aude, lu discors oficiaus a Montsegur, li charaïssas emb’ai caminaires, eca…
Publicam ancuei lo tèxto d’Alan PELHON « La Regina Joana » que foguèt dich a Carcassona.
Regina Joana
Au vielh Miquèu li plasia cuntar la terribla istòria. Era grand lo vielh Miquèu, e ben que siguèsse tant vielh caminava drech. La velhada de Calènas èra la granda e la plus serioa velhada de l’an. Davant totplen de gents, Miquèu, coma (se) siguèsse estat un actor qu’es segur de son saupre faire e de la sieu aparença, preparava la sieu votz. Abandonava aqueu sera, per cuntar la sieu terribla istòria, lo dich qu’emplegava lu autres còups. Ja la soleta intonacion de la sieu votz nos obligava au respiech. Emb’ela, Miquèu faia tremolar, e clavelats d’estupor e d’emocion eraviam toi units per l’escotar sensa alen.
Començava emb’una votz rauca, per de brams e de respròchs : « Escotatz embé respiech cen que pòut l’ira dei òmes, mas escotatz embé mai de respèct encara cen que pòut l’ira de Dieu : gardatz en vòstra memòria lo sovenir de la granda maloroa Regina Joana. Que l’exèmple de la sieu vida sierve a vi faire enavisar que la tèrra es de Dieu e que lu òmes son lu èstres de Dieu ! Que nen sierve de ren d’èstre rei, que nen sierve de ren d’èstre mescresents !
Repilhava lo buf, pi la votz tornava mai doça e començava : « En l’an 1343, la granda maluroa Joana, venia regina après lo sieu pairegran Robèrt. Pauc d’ans passèron que deuguèt s’escapar dau sieu grand país de Nàpol ; lo sieu pòble d’ailà avia fam e lu marrits rics tradission la sieu regina e lo sieu pòble. Emb’una pichina escòrta d’amics se’n ven en Provença maluroa en lo sieu Comtat. Mas aquí encara lu sieus enemics l’asseguèron sensa caritat per li raubar toi lu sieus bens. A Niça està de mes e pi se’n ven escondre en li nòstri montanhas, e se’n ven estaire a Ròcasparviera ben aparat per l’autessa e lu sieus ròcs. Mas la maridetat dei sieus enemics èra lònga. Utilizèron lo poder de la moneda. Crompèron lo paure pòble. Lo jorn d’avant Calènas, en l’an 1357, dau temps que toi lu país crestians preparavan embé jòia la venguda dau fiu de Dieu, Ròcasparviera si preparava au fach ignòble.
La granda maloroa regina non poguèt faire dire messa en lo sieu castèu, lo sieu prior èra choc, lu sieus gents l’avion fach beure. Embé la sieu pietat ela venguèt a Coarasa per la messa. Per camin, mai d’un còup, auguèt de visions. Arribada en lo colet, alora que vèia lu pichins fuecs dau vilatge vorguèt s’entornar. Ai sieu aurelhas audia :
« La regina en venent a la messa
Troverà taula messa »
Lu sieus gents diguèron qu’èran de sòmis. Au mitan de la messa s’es levada la regina, non podia plus tenir da ginolhs, li aurelhas pleni d’aquesta prediccion la regina plena de paur s’èra decidada de s’entornar a Ròcasparviera. Lu gents – la glèia èra cómola – èran escandalizats. Toi diguèron : « la regina a lo diaul en la tèsta ». La regina caminèt lèu per retrovar lo sieu castèu. Un còup en amont, s’enavisava plus de Dieu, avia fam de fatiga e de frei. Lu sieus gents la faguèron manjar e se’n faguèt una fora. Basta auguèt finit lo sieu past qu’en lo sieu castèu de toi lu costats si riíon, cridavan de maridetats.
Soleta non sabia que venia de manjar la carn dei sieus enfants. Plena de paur se’n anèt en la sieu cambra e li descurbèt li doi tèstas dei sieus enfants negadi en de sang. Venguda fòla sus lo còup, se’n anèt lèu d’aqueu luec, calant vèrs Coarasa cridant malediccion :
un jorn vendrà
que sus li tieu cimas
canterà plus ni gal ni galina
Mas solets lu esparviers
E autres aucèus sarvatgiers »
Cada nuech de Calènas, pareisse qu’aquela votz clavelada e cargada de mau s’aude alentorn de Ròcasparviera, ancuei sensa ànima e en roïnas.