Dins lo quadre dei cors d’occitan-niçard, m’es estat demandat de precicions sus lu signes diacritics (accents escrichs) que si meton sus li letras dei mòts.
Provèri de faire un pichin compendi per ajudar toi aquelu que s’interessan de pròche ò de luenh a la lenga.
Mi podètz faire de remarcas a l’adreça :
Letras embé de signes diacritics
Un signe diacritic (dau grec διακριτικός / diakritikósge) es un signe que, per l’occitan, si mete sobre d’una letra ò grafèm (diacritic suscrit) ò sota d’una letra (diacritic soscrit).
La tòca : sigue modificar lo sieu son, sigue donar l’accent prosidic (tonic) d’un mòt,sigue levar una ambigüitat tra doi omografs (ex : aura (vent), aüra (sus lo còup) e aurà ( verbe aver au futur).
: à, á
– Lo A tonic es notat embé un accent grèu à : ària, Itàlia, ràbia, gràcia, cantarà, àngel …
Dins lu augmentatius (sovent pejoratius) : omenàs, lobatàs, grandaràs, ostalàs, …
Dins lu proparoxitons : mànegue (d’otís), mànega (de camïa)
Dins de fòrmas verbali : està (V. estaire present 3ça persona dau sing.) canteràs, canterà, canteràn (per toi lu verbes au futur ai 2da persona dau sing, 3ça persona dau sing, e 3ça persona dau plur.)
– Lo A es notat embé un accent agut á dins li fòrmas verbali dau verbe èstre au present : siáu [sjEw] 1iera persona dau sing, siás [sjEs] 2da persona dau sing
: é, è
– é [e] dich é barrat s’escriu embé un accent agut en posicion tonica : embé, francés, sénher, crénher, …
Dins lu proparoxitons : séndegue, béola, améndola, …
– è [E] rapresenta totjorn un è dubèrt tonic : fèsta, tèrra, guèrra, pèu, crèdit, …
Dins lu proparoxitons : pèrsegue / pèssegue, pèrtega, …
Dins de diftòngues : pèu, camèu, pèira, Pèire, ièr, fièr…
Dins de fòrmas verbali, per toi lu verbes au perfècte a la 1iera persona dau sing, 2da persona dau sing, 3ça persona dau sing, e 3ça persona dau plur. ex : finissèri, finissères, finissèt, finissèron
Per toi lu verbes au subjonctiu imperfècte a la 1iera persona dau sing, 2da persona dau sing, 3ça persona dau sing, e 3ça persona dau plur ex : : anèssi, anèsses, anèsse, anèsson
: í , ï
– í [i] s’escriu totjorn embé un accent agut en posicion tonica : malícia, aquí, país, precís, Letícia, Loís, Antíbol, …
Dins lu proparoxitons : píbola, ísola, …
– ï [i] embé una autra vocala pòu èstre en iatús : coïna, coïncidar, roïna, Loïsa, …
: ò, ó
– ò si prononça [Ɔ] totplen dubèrt : negòci, nòvi, aquò, òli, relòri, òme, ròda, ròsa, Ròse, ròtle, escòla,…
Dins lu proparoxitons [Ɔ] : mensònega, …
– ò diftònga en [w Ɔ] ò [wa] : pòrre, nòra, pòrc, pòrt, bòn, fònt, còla, còr, òs, nòstre, vòstre, fòl, …
– ò s’atròva finda en [w Ɔ j] : còire, escòire…
Dins de diftòngues en [Ɔ w]: òu, plòu, bòu, faiòu, lançòu, …
– ó si prononça [u] : jónher, conóisser, urós, amorós,
– Dins lu proparoxitons : mónega, Mónegue, …
: ú, ü
ú si prononça [y] : Prússia, pertús, processús, iatús, ambigú, …
Dins lu proparoxitons : música, rústegue, …
ü embé una autra vocala pòu èstre en iatús : aüra, diürn, ataüt, lingüista, lingüistic, diürne …
: ç
C embé cedilha ç si prononça [s] : braç, remembrança, pèça, jaç, tròç, camoç, peçuc, caça, laç, Niça, França, cauçar,…
Respòndre a l’article :
Stèu da Briga : Extrà lo tieu article !
Roger Gilli : Granmarcí Joan-Pèire, la vau distribuir ai sòcis de Drap, aurai pus da repepilhar li memi cauas.
Anne-Marie Milardi : Bèu document.
Françon .Dalbera : Un gròs travalh que farà mestier.