Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei, titrada « La chalancha. », v’es prepauada da Joan-Pèire BAQUIÉ , president onorari de l’IEO-06.
Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…
a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
« La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc !
La chalancha.
En la mieu valada occitana d’Itàlia (1) creisson d’aubres, per la màger part, de faus, de fraisses, de castanhiers,… mas pas de pins. Pasmens l’i es un luec sonat la Pineda que mi siáu totjorn demandat perqué l’i avian plantat aquesta varietat d’aubres. Mon paigran, « Parsé », m’avia cuntat qu’au principi dau sécolo XX avia participat a la sieu plantacion mas sensa me n’en dire mai. M’èri acontentat d’aquò en mi diguent que lu pins creisson lèu e que un, lu pòu vendre après gaire de temps. Mas lo temps a passat e lu aubres mai que centenaris son sempre aquí. Alora perqué de pins ?
La respòsta l’auguèri aquesta setmana da Giovanni, escrivan que s’interessa a la cultura alpina e au monde dei valadas.
« – Lo sabes, que mi diguèt, que la chavanassa d’aquest ivern faguèt calar totplen d’aubres de la Pineda ? »
E coma li plas ben de parlar apondèt : « Una soleta persona saup encara en lo país perqué plantèron de pins. Es Julieta que lo ten de familha. Escote-mi ben ! Mai de cent ans fa, a la fin de febrier un desenau de personas èran a velhar en la cròta de la maion de la familha de Julieta, embé li bèstias tant per si tenir caud coma per espranhar un pauc de fusta. Cu cuntava una istòria de masca per faire paur ai pichoi, cu rompia de noes sus lo canton dau taulier per far d’òli, cu cordurava, cu faía a malha… Brefle ! Tot en un còup s’audèt un gròs bosin seguit d’un terramòto, lo calen e lo fuec s’amurcèron en la cròta, pi pus ren. Un silenci a vos gelar la sang. Passat un moment un òme vorguèt sortir, pi un autre, trovavan pas pus la pòrta. Eràn embarrats, presoniers sota dètz mètres de nèu. A tròup levar d’aubres, pas plus ren tenia la nèu e l’avalanca, la chalancha, coma dion aquí, avia mandat la maion en lo Bial(2) e sepelit tota una familha. »
Lo monde deuguèron la sieu vida au fach que s’èran entanats en la cròta e ai secors dei campanhards que lu cerquèron lo lendeman e lu jorns d’après. La seguida l’aurètz capida lu vilajòts decidèron de plantar d’aubres e estent que lu pins creisson lèu, faguèron barriera per parar aquest quartier a la sortida dau vilatge. Autra caua, aüra capissi tanben perqué la maion de Julieta es mai recenta e sembla mai moderna rapòrts ai autri.
Sent Píer lo 26 dau mes de Sant Joan dau 2023 Joan-Pèire BAQUIÉ
(1) Val Grana
(2) Bial : nom dau riu que raia a Sent Píer (San Pietro Monterosso, Val Grana)
La maion de Julieta
(function(i,s,o,g,r,a,m)i[‘GoogleAnalyticsObject’]=r;i[r]=i[r]||function()
(i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments),i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o),
m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m)
)(window,document,’script’,’//www.google-analytics.com/analytics.js’,’ga’);
ga(‘create’, ‘UA-61053539-1’, ‘auto’);
ga(‘send’, ‘pageview’);