Conjugason 4…. Lu verbos a l’alternança vocalica
D’unu verbos de la premiera conjugason tant coma aquelu de la segonda e la terça conjugason an lo sieu radical modificat a certeni formas per l’alternança vocalica. Aquò tòca una partida dei verbos qu’an au dedintre dau sieu radical la vocala « e », « o » e finda « u » en darniera silaba.
Exemples « asperar », « regolar », « durbir »
– Aquesta vocala es barrada quora es atòna (e,o).
– Si duerbe quora pòrta l’accent tonico (è, ò). Aquò tòca lu verbos au present de l’indicatiu e dau subjonctiu . Son tocadi per aqueu fenomeno li tres personas dau singular e la terça dau plural e finda l’imperatiu au singular.
1 – Alternança e/è
Exemple : gelar
Indicatiu present : gèli, gèles, gèla, gelam, gelatz, gèlan (gèlon)
Subjonctiu present : gèli, gèles, gèle, gelem, geletz, gèlan (gèlon)
Imperatiu present : gèla, gelem, gelatz.
Mefi ! : (a la forma negativa) gèles pas ( ò « non gelar »), gelem pas, geletz pas
Li formas autri an un « e » barrat.
2 – Alternança o/ò (« ò » prononciat coma dins « ròsa »)
Exemple a) : telefonar
Indicatiu present : telefòni, telefònes, telefòna, felefonam, telefonatz, telefònan (telefònon)
Subjonctiu present : telefòni, telefònes, telefòne, felefonem, telefonetz, telefònan (telefònon)
Imperatiu present : telefòna, telefonem, telefonatz
Mefi ! : (a la forma negativa) telefònes pas (ò « non telefonar »), telefonem pas , telefonetz pas
Sovent lo « ò » es diftongat en [wa] (a.p.i) en niçard.
Exemple b) : portar
Indicatiu present : pòrti, pòrtes, pòrta, portam, portatz, pòrtan (pòrton)
Subjonctiu present : pòrti, pòrtes, pòrte, portem, portetz, pòrtan (pòrton) Imperatiu present : pòrta, portem, portatz
Mefi ! : (a la forma negativa) pòrtes pas (ò «non portar »), portem pas, portetz pas
Li formas autri an un « o » prononciat [u] (a.p.i).
3 – Alternança u/ue
Exemple : jugar
Indicatiu present : juegui, juegues, juega, jugam, jugatz, juegan (juegon)
Subjonctiu present : juegui, juegues, juegue, juguem, juguetz, juegan (juegon) Imperatiu present : juega, juguem, jugatz
Mefi ! : (a la forma negativa) juegues pas (ò «non jugar »), juguem pas, juguetz pas
Nòta : Auretz finda aremarcat per lo verbo jugar l’alternança g/gu (davant « i », « e »)
JP Baquié-IEO 06