Dins lo quadre dei cors de lenga de l’IEO-06 a Niça lu escolans deuguèron escriure en quauqui regas una istòria partent de sièis imatges e dei consignas seguenti :
– Metre en òrdre lu imatges : 1, 2, 3, 4, 5, 6 e contar una istòria ( identificar lo decòro, lu personatges, lu sentiments dei protagonistas…)
– Inventar ò imaginar de situacions parieri (decontectualizacion).
– Inventar una fin (De que si passa après ?).
Anna-Maria MILARDI : La seca-d’òssa
5
Clementina es una bèla pichona dai uelhs clars, boca redona e berris negres frisotats e lo monde li conoisson un defèct solet, es una insuportabla seca-d’òssa. Jorn après jorn, lu sieus parents devon endurar lu sieus capricis e obedir ai sieu exigenças ò la pichona comença de plorar e bramar m’una tala potença da faire ulular toi lu cans dau quartier, da petar toi lu lamparèus e lo còrs de toti li vièlhi badernas dau canton.
Ancuei, l’i siam torna m’una autra matana : Misè Clementina a decís de voler un animau de companhia. Sa mamà a temptat de li far acapir qu’un animau es ren un juguet, que caurà s’en ocupar toi lu jorns fins que mòre. Ren da faire, Clementina l’escota pas e li vequí partidi per l’animalaria.
2
Aquí la pichona duerbe d’uelhs coma de sietons per observar, maravilhada da toti li pauri bèstias multicolòri esquissadi en li sieu gàbias. E tot en un, si ferma davant un pichin papagau verd coma la mar que l’alucha dubiós. « Es eu ! » crida a sa maire. « Es eu lo passeron que vòli ! ».
L’animau ofensat s’auça sus la poncha dei sieus arpions e li fa : « Ieu siáu ges un passeron ! Siáu lo papagau Pata de Bòsc e non ti permetre de l’oblidar, pichina tèsta de besugo ! ».
La vendairitz s’avesina geinada : « Pata de Bòsc es un papagau de grana valor, ven d’una ísola aluenhada dau Pacific. Solament qu’es un chícol raspinhós ».
« Anerà ben », respònde la maire, « Pata de Bòsc e Tèsta de Bòsc deurián faire un bòn parèu, mi cresi ».
3
Encantada, Clementina arrapa la gàbia cuberta d’un panaman e s’encamina sensa manco remerciar sa maire que lo papagau li a costat un braç e mieg. Pensa basta a toi lu juecs que porrà inventar emb’au sieu amic novèu e quant lu companhs d’escòla seràn gelòs davant un tant bèu regal. S’enavisa pas nimai dei renadas dau pichin Pata de Bòsc : « Vai plan, espeça de baveca, mi cascalhes coma un cavanhòu d’ensalada. M’as fach venir lo viro-viro. Ti vas fermar, si ò non ? »
1
Tant lèu arribada a maion, la pichona corre cercar la boita de gran qu’an crompat a l’animalaria e tota fieròta, la mòstra au papagau que fa li labras, finda se n’a pas : « De blat ? As crompat de blat ? Mi pilhes per un polàs ò cen que ? Mange-ti, lo tieu blat e bòn pron ti fague. Ieu Pata de Bòsc siáu un papagau de l’auta, mi cau de liumes, de fruchas, de bescuechs, de… ».
4
Mas Clementina qu’a pas costuma d’escotar, non aude lu consèus de sa maire que li racomanda de ben serrar la gàbia e li fenèstras denant de s’ocupar dau volatil e aude pas nimai li exclamacions enfuriadi dau papagau que aüra s’es ajocat sus la pòrta de la gàbia e l’observa m’una ària chòrnia : « Regarja cen que fas, pichina estupida, fas calar mitan dau tieu fotut gran sus lo tapís. Mas que bèstia que siás. Jamai veguèri una pichona talament gnòca coma tu ».
6
Embé fastidi, Clementina a capitat de versar lo gran dins la grúpia de la gàbia e contenta, si vira vèrs lo papagau basta en temps per lo veire pilhar lo doi de copa da la fenèstra demorada gran duberta. Emb’un chau viva mé l’ala seneca, Pata de Bòsc li cacaleja : « Adieu Misè seca-d’òssa, m’entorni retrovar lo mieu companh Barba Negra que la sieu nau m’aspera au larg despí de mes. Granmercí per la tieu ajuda e excuse-mi pròche lu tieus parents. M’esperi que lo còup venent, l’i menteràs denant d’exíger sensa mestrejar ». E denant que la pichona augue lo temps de respòndre, lo papagau s’envòla dins lo ciel e despareisse en direccion de la mar.
Crestiana : Lo passeron
Françon : Zefir, lo papagau verd
Mi sòni Zefir, siáu un papagau verd.
Despí una setmana estau dins una gàbia da la pichina Elodia ai berris bruns e frisats.
Mi senti a l’estrech . Posquèssi retrovar la libertat !
Elodia m’a crompat en un masaguin embé sa maire.
Quora siáu sortit dau masaguin, non ai poscut aprofitar dau paisatge perqué la gàbia èra cuberta da un linge .
Elodia e sa maire son tornadi a maion. La pichina èra contenta.
Un bèu jorn , la pichina a vorgut mi donar de granas per manjar.
A dubert la gàbia e s’es revirada. Alora ai pilhat lo doi de copa per la fenèstra .
Serai pas plus embarrat, ai retovat la mieu libertat .
Mas la pichona si plora perqué la gàbia es vuèia.
La liberat es bèla mas aurai da mi maufidar de totplen de dangiers.
Esperi trovar de luecs per m’assostar.
Bessai es ben ensinda, mas aquò non lo sabi.
Choaseta : Sofia e lu Papagaus.
Sofia es una pichina filha embé de berris negres crespats e de grans uelhs blus.
Partida en passejada embé la sieu maire – s’es arrestada davant una auceleria, e de gàbia. Es atracha per lu papagaus dins la lieta :
– ‘Man mi pòdes crompar un papagau e la sieu gàbia ?
– Vene, intram dins lo masaguin, causisseràs aqueu que ti plas.
Sofia causisse un papagau verd. Totplen fiera, sòrte dau masaguin en portant la gàbia cuberta d’un tissut per non esfraiar l’aucèu.
Arribada a maion, Sofia va donar a manjar au sieu papagau – leva lo tissut que cuerbe la gàbia, duerbe la clea per pilhar la grúpia que s’atròva au dintre e l’emplisse de granas.
Ela non ve lo papagau ajocat sus la clea que bruscament, veent la fenèstra duberta, s’envòla !
Sorpresa, aneantida, Sofia si mete la tèsta entre li sieu mans e si plora !
La morala d’aquesta istòria es de faire capir en aquesta filha que possedre un aucèu per si meme e, incidament li rendre la sieu libertat non la deu rendre trista – la LIBERTAT està cen que l’i a de mai bèu au monde !!!
BD Crestian :
JPB : Aucèu de gàbia.
Despí qu’es anada si passejar a Sant Joan Cau-Ferrat, Margarida pensa ai pichins papagaus verds e blus qu’an atrach lo sieu regard dai sieus crids. Es ver qu’èran bèlhs quora volastrejavan d’un paumolier a l’autre. Margarida si demanda finda coma son venguts fins aquí qu’es pas lo sieu país d’origina. Fa ja doi-tres mes que fa la demanda d’un papagau a la sieu maire e que sa maire li respònde totjorn parier : « t’en cromperai un, se travalhes ben a l’escòla ! ».
Margarida, qu’èra puslèu pigra a l’escòla, si metèt a travalhar coma jamai. Avia totjorn aquesta idea en tèsta de governar un d’aquestu papagaus exotics.
Finissèt l’annada emb’ai felicitacions per passar en quinta.
La maire de Margarida, tant per respectar la paraula donada a la sieu filha, coma per la premiar, decidèt d’anar en carriera DEFLY a l’animaleria ben conoissuda dai niçards. Aquí si trovavan toti raças d’aucèus dei pus pichins ai mai grands grands : canaris, colombs, tòrdolas, papagaus, e ne’n passi. Eran de toi lu colors : de verds, de jaunes, de roges, de gris, de blancs…
– Es aqueu que vòli, cridèt Margarida. Venia de descurbir un pichin papaugau dai colors verds e blus coma aquelu de Sant Joan.
Margarida e la sieu maire s’en tornèron a maion emb’au papagau verd e blu dins una gàbia. Dau temps dau viatge l’aucèu si tenguèt quiet qu’avian cubert la gàbia d’un panaman per fin de non l’espaventar. Mas arribadi a maion siguèt un autre afaire. Lo papagau de si retrovar solet dins un autre univèrs si metèt a cridar tant e mai. Coma ditz lo proverbi : « se non canta d’amor, canta de ràbia ».
Margarida si pensèt que la bèstiolina avia fam. Anèt pilhar la boita de granetas mecladi : grans de virasoleu, melha, arachida chapladi e ne’n passi. Durbèt la pòrta de la gàbia per fin de noirrir lo papagau. Cen que devia arrivar, arrivèt. Lo nòstre papagau pilhèt lo doi de copa e pilhèt lo sieu vòl da la fenèstra gran duberta.
– Ti demandaves de dont venion lu pichins papagaus de Sant Joan Margarida ? E ben venon dei pichoi que denembran de barrar li fenèstras. Un autre còup faràs bessai mèfi e qu’aquò ti sierve de liçon.
Margarida reconoissèt la sieu error e si diguèt que fin finala lu aucèus vivon mai ben en libertat puslèu que dins una gàbia. Aquest eveniment l’avia ajudada a créisser e a considerar un pauc mai lo monde animalesc.
lo 11 de novembre dau 2021
MarieDo : Lo papagau
Irène DIMAGGIO :
La paura pichina Nineta si plorava e si lamentava
Lo sieu bèu papagau s’èra escapat per lo fenestron.
Fauta sieua, donava da manjar a la sieu bèstia mas avia denembrat que la pòrta de la gàbia e la fenèstra èran duberti.
Auria meritat una patèla, mas lo sieu chagrin èra tant gran que la sieu maigrana l’a menada au masaguin dei passerons per tornar crompar un autre papagau embé la promessa de pas plus recomença la sieu bestisa.
Si pòu pas dire lo bònur de la Nineta, basta veire lu sieus uelhs espalancats de jòia !