Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, li a mai de dètz ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Chronique pour ce samedi 3 janvier 2009
en lenga nòsta
Gres e grasau
Per l’Agachaire
Vos auriáu pron volontiers parlat encuei d’un sant gavòt, sant Constant (ò Constantin, ò encara Constanci), d’abòrd que fuguet un des promiers avesques gapians. Lo problèma es que sabèm a pauc près ren de sa vida, alevat que lo vesèm signar les actes d’un concili en 517, ce que nos avança pas gaire e permete pas de ne’n faire un roman.
Au contrari, se regardèm lo calendier republican, siam encuei lo Quartidí 14 de Nivòsa de l’an 217, e ei lo jorn dau Gres. Coma son pas les camps peiregós que fan fauta en Provença, la celebracion dau gres (« grès » en francés) auriá ben de qué faire, e d’endrechs per se l’i tenir.
Mai ambé lo gres se fai tot plen de causas, a començar per de terralha, que li diam en lenga nòsta de grasaus. Per nòstei diccionaris modèrnes, son ren que de menas de tians ; mai fau se rapelar que dins la lenga anciana, grasau se disiá grasal ò encara, ambé la casuda frequenta dau « s » entre vocalas, graal…
Autrament dich lo Sant Graal des epopèias medievalas, èra de tot segur occitan… Pas besonh de dire que n’i a encara que lo cercon dau costat de Montsegur, e l’i veson la peça essenciala dau tresaur des Catars ! Ce qu’empacha pas que, bota, èra jamai qu’un tian, e qu’ei la Republica que nos convida a lo celebrar encuei…