Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins « La Provence », edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, li a mai de dètz ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Chronique pour ce samedi 2 mai 2009 en lenga nòsta
Les Aureians
Per l’Agachaire
De qu’es aquò de qu’es aquò ? Autre temps servián per montar l’aiga ; encuei son ben pus gròs, e se n’i a que ne’n vòlon encar mai, d’autrei son pas d’acòrdi. Avètz trobat ? Produson ara d’electricitat, e en francés se sònon d’« éoliennes ».
Se conoissètz pas lo mot, ren d’estonant : s’atròba dins gis de diccionari, e lo monde li meton a la plaça d’« eolianas ». Pasmens ma grand, es un mot qu’emplegava correntament, coma parlava d’una biga ò d’una escoba.
La formacion dau mot es perfiechament clara : ei bastit sus lo nom de l’aura, autra forma de vent, tant espandit dins la lenga, de l’aureta a l’aurassa, coma dins la toponimia (aicí de Tota-Aura a Manòsca a Plan-d’Aureta a Forcauquier). Soncament aureian es una forma populara, mentre lo mot francés es una construccion sabenta, facha ambé lo nom d’Eòla, lo dieu dei vents.
Son utilisacion actuala, ela, es estada recomandada a Forcauquier tre… 1883 ! Eugèni Plauchud (autor d’una òbra importanta en forcauqueirenc e farmacian pastorian), dins una conferéncia a nòste Atenèu voliá transformar dos dei flèus tradicionaus de Provença, Mistrau e Durença, en li fent produrre d’electricitat. E ansin diriam enfin, escriviá : « Lou Mistrau é la Durenço / Sount lei mamèu de la Prouvenço. » Mai diguet ren dau tresen flèu : lo Parlament…