De diménegue, vos prepauam de retrovar li cronicas anciani de l’Agachaire e, per aüra, aqueli publicadi tra lo 2005 e lo 2008 dins « La Provence – Edicion deis Aups ». Vequí aquesta setmana una compilacion dei cronicas que pareissèron au mes de març dau 2007. Òsca !
Lo Provençau
Chronique du samedi 3 mars 2007 en lenga nòsta
La setmana passada, m’encanhavo còntra aqueles que vènon vos dire que l’i a pas « una », mai « de » lengas d’òc. E vaquí que lei mèmes vos explicon ara que, en mai d’aquò, l’i a pas « una », mai « de » lengas provençalas !
Totara vos diràn que lo provençau de Dinha e aqueu de Manòsca son de lengas quasiment estrangièras, e lo parlar de Forcauquier e aqueu de Mana un pauc cosins, mai de pron luenh… Cresètz bensai que galèjo ? Nani, que n’i a dins aqueles pensaires que ne’n son dejà aquí, e se la plaça me mancava pas aicí vos ne’n donariáu de pròvas.
E aqueles esparpalhaires vous parlon d’union, ò de collectiu… Tant vau demandar a una empegadura de vos parlar d’aiga…
Mai n’i a que van encar pus luenh, e qu’explicon, lo pus seriosament dau monde, qu’aqueles Occitanàs, pas contents encara de vouguer impausar ais Provençaus de parlar lengadocian, vòlon pereu unificar la tradicion emai les costumes ! Es que dins son idèa van nos oblitjar a remplaçar l’alhòli per lo caçolet ? Mai tot aquò seriá encara de particularisme, e ce que vòlon, aqueles Occitanaràs, ei l’unificacion totala. Alòr fau de tot segur imaginar de mesclar alhòli e caçolet dins un grand tian, sensa oblidar de li metre un aligòt e una garbura, ben borrontiar, e botar tot aquò au forn per lo faire gratinar…
L’i siam pas encar…
Chronique du samedi 10 mars 2007 en lenga nòsta
L’i siam pas encar a Besièrs, ambé tot ce que fan aqueles que vòlon empachar lo monde de l’i anar per manifestar ensems, Felibres e Occitanistas, per defendre nòsta paura lenga d’òc, qu’auriá ben besonh pasmens que totes aqueles que l’i son estacats se recampèsson per l’aparar !
Per aqueles que van l’i anar maugrat tot, vos avisetz puei pas de passar per Arle ! Riscariatz de l’i èstre clavelats per un ficheiron de gardian, ò penjats au clochier de Sant-Trefume, ambé de ribans d’Arlatencas nosats l’un a l’autre… D’abòrd qu’ei ben clar que les organisators de la còntra-manifestacion arlatenca an ren qu’un enemic. E aquò’s pas lo jacobinisme francés, qu’acaba tranquillet d’assassinar nòsta lenga en li refusent lei mejans de viure : son totes aqueles que vòlon defendre la lenga d’òc, dins son unicitat coma dins tota sa varietat. Es a dire tot ce que dins les païs d’òc trabalha per aquesta lenga, e pas soncament per organisar de fèstas folcloricas.
Que se lei manifestacions folcloricas avián lo mendre poder per ajudar a la defensa de nòsta causa, i a lòngtemps que lo provençau auriá trobat sa plaça dins totei les escòlas de Provença, e qu’en Arle, que bate totei lei recòrds de farandolejadas, seriá la lenga unica de l’ensenhament, tant coma de l’administracion…
Aquela empega !
Chronique du samedi 17 mars 2007 en lenga nòsta
Es encuei que Felibres e occitanistas manifèston ensems a Besièrs, per la defensa de la lenga d’òc, e per que la França li permete enfin de viure, coma fan totei les païs d’Euròpa per sei lengas minoritàrias.
Lei folcloristas calucs qu’an imaginat de faire lo meme jorn, non pas una manifestacion complementària en Provença, mai una anti-manifestacion còntra aquela de Besièrs, sabon plus de qué trobar per assajar de fòraviar un pauc de monde e lo faire venir en Arle. Sa darrièra craca ? Son anats inventar que les occitanistas voudrián impausar a totei lei municipis de Provença d’auborar au fronton de cada comuna lo drapèu lengadocian ambé la crotz « de Tolosa »… Ben entendut es una invencion totala, mai a fòrça de lo repetar, cu saup ? Tant n’i a que van fenir per lo crèire…
L’amusant es qu’aqueles arlèris demandon elei, e vos escrivon aquò negre sus blanc (ò sus jaune) : « La pauso dóu drapèu prouvençau, dins lis coumuno, dins lis endré publi, dins lis entre-presso,… »
Aquelei bendas rojas e jaunas, coma l’òm saup, son les colors des còmtes catalans que governèron, de 1112 a 1245 la Provença bassa, au sud de Durença. Aquela d’entre Ròse e Durença aviá un autre drapèu, qu’ei just aqueu que reprenguèron puei les còmtes de Tolosa, bòrd que l’i avián de drechs…
Amen !
Chronique du samedi 24 mars 2007 en lenga nòsta
Aquesto còp la messa ei dicha. 20 000 a Besièrs, gaire mai de 1000 en Arle. Sabo pas se n’i aviá fòrça, de Bas-Aupencs, qu’èron anats arletejar, mai a Besièrs l’i èron en massa, e lo sosten de ses elegits (nòste Consèu generau dins sa totalitat, sensa parlar dau vici-president de la Region) li fasiá pas fauta.
E davans la molonada besierenca, ei lo capolier dau Felibrige que fuguet lo mai aplaudit. Fau dire que sa proclamacion de l’unitat de la lenga nòsta èra d’una clartat perfiecha, onte cada occitanista, coma cada felibre, podiá que se retrobar d’a fons.
De l’autre costat, les avètz vistas a la television, lo sera, aqueles paures Arlatencas, que lo jornalista li demandava tot simpletament se parlavon provençau ? E bè non… E quasi se n’estonavon d’una demanda tant curiosa ! Volètz mon avejaire ? Farián mielhs de se metre en « jeans », emai ambé l’estring que passèsse un pauc, que de tant s’enribanar per franchimandejar…
Disiam a temps passat : « Lei Gavòts an de grossier que la rauba ». Autrament dich son vièstit, qu’eriam de monde paure dins nòstei montanhas. En sens contrari, ara la pròva ei facha : les Arlatencas an de provençau que lo riban… E d’abòrd que se son fachas representar amb aqueu riban estacat davans la boca, que lo levèsson plus : ansin les empacharà de desparlar…
A prepaus de drapèus
Chronique du samedi 31 mars 2007 en lenga nòsta
Vos disiáu, fai doas setmanas, que les organisators de la còntra-manifestacion arlatenca avián inventat, per justificar son oposicion au recampament unitari felibres-occitanistas de Besièrs per la defensa de la lenga d’òc, que les occitanistas volián impausar a totei lei municipis de Provença d’auborar au fronton de sa comuna lo drapèu lengadocian ambé la crotz « de Tolosa »…
E que l’amusant es qu’aqueles arlèris demandavon elei : « La pauso dóu drapèu prouvençau, dins lis coumuno, dins lis endré publi, dins lis entre-presso… »
Sembla bèn qu’en aqueste moment, siegon pas lei solets d’aguer d’idèas de drapèus plen la tèsta. Despuei, la Segolena a dich que voliá, ela, que cada Francés aguèsse a son ostau la bandièra nacionala ambé ses tres colors. E lo Bové de li respòndre que, eu, li agradava mai lo drapèu pacifista, ambé lei sèt colors de l’arc-de-seda.
Se fèm lo còmpte, tota comuna, ò tot ostau, que se sentiriá en meme temps occitan, provençau, francés, e pacifista, auriá lèu a son budget de gròssei despensas de drapèus… E veiriá son bastiment embalat coma un monument a la manièra de Cristo… O, per lo mens, la mendra carrièra de nòstei vilatgis prendriá d’èrs napolitans… Seriá bensai polit, mai lei jorns de mistrau, de tot segur que vaudriá mielhs evitar de metre lo nas defòra…