Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest dissabta dins “La Provence”, edicion deis Aups.
Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de setze ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Chronique pour ce samedi 10 août 2013
en lenga nòsta
Per l’Agachaire
Un 10 d’avost
Aqueste jorn d’aquí de 1539, ailamont d’aut en Picardia, dins una pichona vila que li dien Villers-Cotterêts, lo rèi de França preniá una ordonança, qu’es probablament la pus vièlha que siegue encara aplicada…
Dins lo nombre de ses articles, n’i a un que nos tòca especialament, ei lo 111, que fai obligacion d’emplegar desenant per tot acte lo « langage françois ». De segur, l’òm i ditz qu’es a la plaça dau latin, e dona coma definicion dau francés lo « langage maternel françois », ce qu’auriá perfiechament poscut s’aplicar a l’occitan, que sei locutors èron francés, e aquela lenga son lengatge mairau…
E n’i a d’unes que o an comprés ansin, ò n’an fach lo semblant. Penso au cadastre de Tolon que passa alora dau latin au provençau, que l’escriurà encara doas ò tres generacions.
Mai tre avans aquela ordonança, lo francés aviá començat de roigar e chironar la lenga d’òc e se, pron sovent, aquesta restarà un temps dins de tèxtes practics (còmptes, cadastres, cridas…), de còps que i a jusqu’au sègle d’après, serà dins un estat ont un marrit occitan serà pauc a cha pauc cochat per un marrit francés…
E lo « senhor », abastardit en « seignour », finirà per plus èstre qu’un paure « moussu »…
Jean-Yves ROYER
