Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins “La Provence”, edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e un ans, lo 18 de junh de 1997. Òsca !
Cronica, dau 02 de decembre dau 2018 en lenga nòsta per l’Agachaire
Dos de decembre
Lo dos de decembre de 1851, aicí se passet ren d’especiau. Mai a París èra un autre afaire, qu’aprengueriam soncament l’endeman. Lo president de la Republica, Loïs-Napoleon Bonaparte, vesiá se sarrar lo moment que son mandat s’acabava, e podiá pas èsser renovelat. Adonc, vouguent restar au poder, alestissiá despuei lòngtemps un còp d’Estat.
La data fuguet pas chausida a l’asard. Èra un dos de decembre que son oncle, Napoleon Promier, èra estat sacrat en 1804, e l’an d’après, un dos de decembre pereu, que remportet la batalha d’Austerlitz còntra les armadas Austriacas e Russas.
Mai en Provença lo monde vesián venir la mauparada. Tre 1848, un ancian obrier de l’arsenau de Tolon, Langomazino, s’èra establit a Forcauquier, e de Manòsca a Dinha empurava la causa republicana e socialista. L’ajudavon un garda generau des Aigas e Forèsts, garçat defòra per ses idèias, Alhaud de Vòus, e lo liquorista Boisson, cònsol de Manòsca. Aquò ambé son jornau, « La voix du peuple », fòrça espandit e donat a gràtis dins tot l’arrondiment, e sa societat secrèta, organisada e alestida en vista de la resisténcia que s’anonciava.
E quand fuguet l’ora de passar a l’accion, pron de Bas-Aupencs èron lèsts. E o faguèron ambé lo coratge que sabèm, e ses consequéncias dramaticas. Mai quand comencet, lo dos èra passat : eriam a l’endeman…
Jean yves ROYER
