Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins « La Provence », edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e quatre ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca !
Cronica, dau 12 de decembre de 2021 en lenga nòsta per l’Agachaire
S’es passat un 12 de decembre
Es puei pas tant vièlh qu’aquò, d’abòrd qu’èra en 1989, mai siáu segur qu’aquela data dau dotge de decembre d’aquel an d’aquí vos dirà ren… E pasmens fuguet un jorn de panteonisacion, e pas ren qu’una : son tres personas que rintrèron tot d’un temps dins la glèisa laïca de la Republica. Doas èron de matematicians : Monge e Condorcet, mai la tresena, l’abat Grégoire, aurián mielhs fach de la laissar defòra…
Segur que lo panteonisèron per mai d’una rason, mai dins lo nombre n’i a una que deuriá rendre vergonhós tot umanista : ei sa volontat de destruccion completa de tota lenga en França autra que lo francés. Es eu que presentet a la Convencion en 1794 son « Rapport Sur la nécessité & les moyens d’anéantir le patois & d’universaliser l’usage de la langue française ». Un rapòrt lèu estampat e mandat a totei les comunas de la Republica, emai ais autoritats constituïdas e ai societats popularas.
En païs d’òc, aqueu mème jorn de 1989, l’i aguet de manifestacions còntra ce que d’unei li diguèron de « Panthéonnade, Pantalonnade ». A Montpelhièr, l’abat Joan Roqueta anet saussar un brot d’olivier dins l’aiga d’una fònt, e faguet lo semblant de benesir, per rire, lo bastiment de la prefectura, sèti e simbèu dau poder centralisator. Un poder que, bota, fai totjorn sieu, dins la practica, ce que Grégoire preconisava…
Jean Yves ROYER