La vida a la campanha ò en montanha es pas totjorn simpla a viure. Alan PELHON, nos fa aquí lo ritrat, lo portret d’un òme qu’a tot donat a la sieu tèrra despí l’enfança. Aquest òme siáu segur de l’aver rescontrat dau costat de Brelh a Borgemo, en li valadas occitani d’Itàlia a Sent Píer e lu masatges alentorns : a « Ogie » au « Frise », en lo País Aut en Tinea. Èra l’i a gaire de temps en li nòstri montanhas…
Lo silenci per liech
S’èra corcat sassi. Coma una bèstia. Sensa si levar li braias. Sensa tirar la cuberta. Li mans encara empastissadi de merda de vaca, de jas e de sudor. Avia manco augut la fòrça, coma lo faía cada sera, de sortir lo paquet de gris, lo papier Jòb, e sus lo canton dau taulier de se’n rotlar una. Li semblava que despí de mes non avia durmit. Sota li parpelas la sang coma un riu mandava de simecs. De vispras verdi e blu corrion sus lo sieu pièch. Un cavau blanc èra totjorn aquí a li acarar un pen sus lo more. Espessa montava l’òudor amiga de l’estable dont de temps en temps s’audia bolegar una vaca.
D’un còup trenta ans de silenci li èran calats sus l’esquina. Tota la misèria dau monde s’amolonava sota la sieu lenga, coma un nido de formigas que corron cargadi de malur e se’n van emé la sang morir sota un artèu ò una cuèissa. Una bruta masca devia li aver calat fuec a l’estòmegue. De parpalhons virolavan en si faguent de foras de rire, davant lu sieus uelhs espaventats. La maion si vestia de mòrt .
Avia pilhat la vida sensa jamai ren dire. Coma venia. De forassas de travalh en forassas de travalh. Lo calia. Per que lo gal cante matin e monte drech e verd lo blat en li faissas. Avia espençat la tèrra e virat emé li sasons. Aüra lu cans mòrts de fam anavan l’agantar dins aquela draia de minga luec. Corria, corria en sabent que si faria despeçar totara, sentir li dents intrar dins la pèu, esclapar lu sieus òs.
Trenta ans aquí, plegat, a escotar plorar e rire la tèrra, sensa jamai pensar en eu. A caminar descauç dins la beta dei bials , segar li bondas e enregar lu faiòus. Sensa saupre se l’autre monde, de l’autre costat dau pònt, emé lo sieu lume e lu sieus espaventaus un jorn rescontreria lo sieu. A roïar coma una rateta sensa dents, un tòc de pan dur davant la chamineia. Una mùsica d’infern sensa vergonha picava dins lo sieu cervèu e li cantava sensa jamai s’arrestar :
« l’as augut en lo cuòu… siás un gròs palhasso !
l’as augut en lo cuòu… siás un gròs palhasso ! »
La boca seca e lu uelhs en fuèc si leva e si beu encara un remuc de branda. D’un còup lo rire lo pilha e si pissa en li braias.
Èra pichinet. Escondut dins la cròta escotava en plorant li bombas, un tòc de marrit faudiu a la boca. Un rire gras e estofat, copat d’estrabòts bramats ensinda dins la nuech muta.
E plora. E brama. E vòu mandar un còup de pen a la taula, mas travaca e si pica en tèrra en blastemant, e si duerbe una maissela.
E s’enduerme esto còup. Dau bòn. Coma una bèstia fatigada de virolar soleta dins la nuech, lo silenci per liech e la misèria per lançòu.
Alan PELHON (Coma una mùsica 1989)