Sèrgi GRANIER nos fa lo plasir de nos mandar una mapa dei lengas dins l’EUròpa de l’Oèst. Un bèu regal en aquesta fin d’annada. Aquesta mapa si pòu emplegar e difusar liurament. Li son pas de drechs d’autors (Es una produccion dau sieu servici cartografic). Nos manderà mai tardi una segonda mapa en occitan, e li doi en negre e blanc (per reproduccion facila per ex. per fotocopia).
Perque aquela mapa ? Sèrgi GRANIER s’explica aqui sota, li laissam la paraula.
Mapa dei lengas dins l’Euròpa de l’Oèst.
Mapa dei lengas dins l’Euròpa de l’Oèst de Sèrgi GRANIER
“O diguèri dins lo tèxte de presentacion de “Promouvoir l’occitan dans les Mairies” : soi convencut que cal fòrabandir rigorosament la mapa lingüistica de França que las presenta dins l’encastre exagonal. Perqué ?
Perque aquela mapa :
1) Es anti-lingüistica.
Es una mapa politicoadministrativa, mas las lengas son quicòm mai que la politica o l’administracion. Aquela mapa retalha las zònas lingüisticas segon l’exagòn, e donc dona una vision falsa de las lengas e de sas relacions. Explica pas res.
2) Es anti-istorica.
L’exagòn es pas que la forma actuala del territòri de l’Estat francés. L’Estat francés agèt lo mai sovent dins lo passat de formas diferentas e arribèt a la forma exagonala d’un biais aleatòri. Las zònas lingüisticas son de realitats umanas fòrça mai permanentas, e anterioras als Estats.
3) Es un simbòl nacionalista francés.
L’exagòn, tan « racionalament » simetric, sembla un ideal etèrne. Jòga lo ròtle de simbòl nacionalista « estetic » e simplista, coma la bandièra francesa, lo gal, Marianna, etc. Èra un dels emblèmas del temps del fanatisme nacionalista del sègle XIX. Remplaçava dins las escòlas de la 3a Republica la crotz de las escòlas d’abans que lo nacionalisme remplacèsse lo catolicisme coma religion d’Estat.
4) Desnatura la lenga occitana.
L’exagòn se parteja gaireben simetricament entre doas lengas, lo francés e l’occitan. Las autras i son « perifericas » e i pareisson negligiblas. França sembla pas pus que « lo país de doas lengas ».
Estant qu’aquelas doas lengas an la meteissa origina latina (lo catalan e lo còrse, per ex., apareisson pas gaire dins aquela mapa), e que las apèlan, « simetricament » tanben, las lengas « d’Òc e d’Oïl » (aquela mapa fa pas veire la « lenga de si » ni las autras lengas latinas, remandadas a l’univèrs « non francés », « estrangièr », « barbar » o « negligible », e subretot « absentas », « en defòra del jòc »), francés e occitan apareisson coma « doas lengas sòrres ». (Que l’occitan siá fòrça mai près del catalan fins a Alacant, e emai del portugués, per ex., que non pas del francés, i agèt tot un esfòrç d’istòria per empachar de se n’avisar).
Aquela biparticion lingüistica sembla « evidenta », confirma la biparticion « complementària » de França, entre lo Nòrd « eficaç », « seriós » e « trabalhaire » (d’autres còps i ajustavan « valent » e « militar »), e lo « Sud » mòl, « superficial », donat al plaser (normal : es a causa del climat, es lo país de la sièsta, a vocacion de vacanças). L’occitan apareis coma « la » lenga del « Sud ».
« Logicament », lo francés apareis coma lenga d’autoritat e de cultura superiora, viventa e activa – e l’occitan lenga de la poesia sucrada, e de l’amor cortés e « platonic » dels trobadors. (Entre las linhas : lo francés es del costat de los « qu’onoran » las femnas dels païses del solelh – violar las femnas dels païses colonizats e i bastir de rotas per lors automobilas èra egalament presa de possession sens avís de l’autre) ; o lenga de la « nostalgia » e del folclòr ; o parlar local pintoresc del terrador.
Al fons de tot aquò : lo dreit del fòrt sul feble.
Aquò rai : es l’armonia francesa de la lenga del Nòrd e de la del Sud. « Totes contents ».
(Tot çò evocat son de pantais vièlhs, de l’Ancian Regime e del temps de las colonias. Son pasmens encara actius ideologicament).
5) Remanda l’occitan al passat.
L’emplec de « lenga d’òc » rapèla implicitament l’expression simetrica « lenga d’oïl », emai se se menciona pas. Estant que « lenga d’oïl » s’emplega gaireben solament per la lenga medievala, l’expression remanda tanben la « lenga d’Òc » a l’Edat Mejana. De còps explicitament :
Petit Larousse Illustré : « Langue d’oc : qu’on parlait autrefois au midi de la Loire. – Au Moyen Äge, la langue parlée au sud de la Loire était appelée langue d’oc, et l’autre, au nord, langue d’oïl. Ces dénominations venaient de la manière différente de prononcer le mot oui, qui dans le midi se disait oc et dans le nord oïl » (éd. 1925 – epòca ont l’occitan èra la lenga d’usatge d’una proporcion formidabla de la populacion ! Èra l’ensenhament oficial de l’ignorància, maldespièit los grands trabalhs lingüistics dempuèi la fin del s. XVIII).
Las causas an cambiat. Pasmens, fòrça veson o vòlon far veire l’occitan mai que mai coma « una lenga del passat ». Çò qu’acceptarián per l’occitan : un pauquet de « conservacion del patrimòni » – e pas res mai. Es pas question d’acceptar aquela reduccion.
La conclusion es clara : la sola representacion corrècta de las lengas de França es amb una mapa que las situa d’un biais mai ample. La de las lengas de l’Euròpa de l’Oèst, per exemple.”
