RIBON-RIBANHA

Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei titrada  » La Baïa de Rore.  » v’es prepauada da Joan-Pèire BAQUIÉ, president de l’IEO-06. Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…

a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr

« La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc ! »

La Baïa de Rore

La Baïa (legir Baìo) de Rore es una dei quatre Baïas de la comuna de Sant Pèire (Sampeyre) dins la Val Varait, valada occitana d’Itàlia dont si parla occitan ([rouge]a nosto modo[/rouge]) au quotidian. Si debana cada cinc ans despí mai de mile ans. Siguèri convidat, lo 5 de febrier, a l’i assistre, da un dei doi abats de la fèsta : Giacomino Genti. Ai sentit aquò coma un onor que m’èra estat fach estent que normalament es una fèsta dau vilar e basta lu estajants l’i participan.

Lo diménegue de matin a 10 oras e mieja lu « tamborins » fan la rampelada de la Baïa. Van e venon en toi lu caires dau vilar, baton tambau. Gaire de temps après, la populacion tota sòrte dei maions. Lu òmes pòrton lu vestits tradicionals que cargan per la Baïa, alestits dai fremas qu’an sortit lu « bindèls » dei boitas de ferre dont èran conservats. Cau dire que toi aquestu ribans de seda si trasmeton de generacion en generacion e son un tresòr que cau parar dau temps que passa.

Davant l’ostalaria, lo passa-carriera s’organiza. Cadun deu trovar la sieu plaça en fonccion dau ròtle que deurà tenir lo temps de la fèsta.
Li serrasinas (i serazine, filhetas), de fach de garçonets (basta lu òmes participan ai Baïas), fan virar lo mandiu per signalar l’enemic. Li senhorinas (i segnourine, domaisèlas mas de fach de joves), aüra que la guèrra còntra lu sarrasins es acabada, pòdon sortir sensa crenta de maion e participar a la fèsta.

Lu grecs (i grec), ancians esclaus dei sarrasins, an retrovat la sieu libertat. Lu sapators (i sapeur) armats d’una destrau devon talhar li barrieras laissadi dai sarrasins per parar la sieu fugida. Lo pòrta-bandiera (portabandiero) qu’installa sus li maions dau país la bandiera a cada tapa dau desplaçament de la tropa. L’espós e l’esposa (i espous) urós de si poder maridar per temps de patz. Lu alums (i alum) son lu oficiers comandant de la Baïa. Lu usoarts (i uzouart) son lu gardas dau còrs, pòrtan l’espada e lo fusiu. Lu senhors (i segnouri) son lu rics dau vilatge, an pas plus paur d’èstre raubats. Lu cantiniers (i cantinie) vestits de blanc que pòrtan de vin dins la bachorla per cu ne’n vòu. Lo vielh e la vielha (lou vièi e la vièio) son en coa de la companhia, fan rire lo monde dau país emb’ai sieus comentaris escalabrós. Lu arlequins (i arlequin) son lo servici d’òrdre dau passa carriera. Si conoisson au sieu capèu dont pendon de gangaulas de limaças. En aquò si devon ajónher lu musicians (i sounadour), lo secretari (segretari), lo tresorier/clavaire (tezourie),… e de segur lu doi abats qu’an la responsabilitat e l’onor de comandar la baïa dau 2012.

Tot aquest monde si desplaçan en fonccion dei barrieras que tapan lo camin. De temps en autre s’aude cridar « Baïa ! Baïa ! », repilhat en còro da toi. L’ambient es calorós, toi son a la fèsta. Lu joves cridan «Viva la Baïa d’ Rore !».

A cada barriera, lu sapators liberan lo passatge. La bandiera es istallada sus lo barcon d’una maion dont lu mèstres donan da beure e noirisson la companhia tota, e mai lu espectators. Pi si balan de correntas per onorar lu òstes. De barrieras n’i èran dotze. Lo passa-carriera s’es acabat dins la nuech après mai d’un eveniment coma l’esposa raubada, lo vielh e la vielha que si son trovats alongats dins lo fen, la vielha que faía veire lu cotilhons e sortia lo dentier…

Brefle, tot aquest monde qu’avia begut e manjat la jornada tota si son trovats a nòu oras dau sera dins l’ostalaria per un past coma li gents d’aià ne’n sabon faire. A dètz oras e mieja lo balèti a començat per la correnta dei abats, pi « correnta per tuchi » (correnta per toi) e toti li autri danças de la val Varait : giga, borrea vielha, treça… A sièis oras de matin l’òste es arribat embé quatòrze quilòs de pasta.

E que cresètz que si passèt ? Ben li an manjadi, sensa de ieu qu’èri ja anat m’empalhar. Cau dire que fòra faía dètz e set grados sota de zero.

Dau temps de la Baïa toti li animositats e li garolhas son messi da part. Ai sentit que lo moment de la fèsta èra federator per Rore tant au nivèu generacional coma social. La fèsta dona de coësion au país fins a la Baïa venenta.

Coma lo ditz la cançon provençala : « Se siam pas mòrts tornarem l’an que ven » . L’an que ven ? Non ! dins cinc ans.

Lo 9 de febrier dau 2012

Joan-Pèire BAQUIÉ

Fòtos : Regina BAQUIÉ

Per veire mai d’imatges clicatz çai-sota:

Baïa de Rore