fontcagot.jpg

Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei, titrada “Lu Cagòts : un misteri dau Bearn.”, v’es prepauada da Joan-Pèire BAQUIÉ, president onorari de l’IEO-06.

Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…


a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
“La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc !

Lu Cagòts : un misteri dau Bearn.

Cu èran lu Cagòts ?
Aquest pòble visquèt coma de pàrias esquasi 800 ans en li Pirenèus (Bearn, Arieja, País Basco). Lu cagòts èran acusats de trasmetre de malautias coma lo charpin (lepra) e per aquò èran fòrabandits de la societat tota.
Eran d’òmes e de fremas de talha pichina, tra 1,40 mètre e 1,50 mètre , una cara ingrata (parpèlas impauanti, mauformacions, cauvura precòça).
Podian aver de relacions normali basta tra elu, vivion a despart dei vilas a dei vilatges a doi ò tres familhas dins de vilars sonats Crestanias pi Cagoterias ò Capòts a comptar dau sègle XVIen.
Lu sieus mestiers tocavan sobretot a n’aqueu de la lenha (que segon la credença trasmetia pas lo charpin) e èran mèstre d’aise, fustier, fabricants d’ataüts,…
Visquèron de cen que sabèm dins 137 vilatges e borgadas, fòra barri a costat d’una fònt reservada que li permetia de viure e faire lo sieu mestier.

fontcagot.jpg
Camin de la fònt dau Cagòt

Lu Cagòts èran tenguts de portar un signe distinctiu cordurat sus lo sieu vestit en fòrma de pata d’auca ( sonada en francés pédauque = pè/pen d’auca) de color roge ò una cocarda roja ela tanben sus lo capèu.

cagot41.jpg
Pè d’auca.

Lu Cagòts anavan au vilatge basta per lu sieus besonhs lu mai pressants e per anar a la glèia. Lo mai sovent passavan per una pichina pòrta laterala dont si devion clinar per l’i intrar (signe de somission).

portadeicagots.jpg
Pòrta dei Cagòts

A la glèia pilhavan l’aiga segnada embé un baston (per pas tocar l’aiga dins lo benitier) e receupion li ostias tendudi sus d’una pala. En de glèias lu sacraments li èran interdichs per la meme rason que li bèstias. A l’Estat Civil a costat dau sieu nom l’i èra escrich Cagòt. Non avian drech de portar una arma, ne aise de ferre en defòra dei otís necessari au sieu mestier. Lu cagòts si podion maridar basta tra elu. En matèria de justícia calia sèt testimònis cagòts per faire un testimòni ordinari.

cagots21.jpg

Lu interdichs èran numerós. Lu Cagòts non avian drech de beure a la fònt comunala e de faire bugada au pesquier comunal per fin de pas contaminar l’aiga. Non podion governar de bèstias en defòra d’un pòrc e d’un ae per lo traspòrt de la fusta.
Non avian drech tanben de laurar, balar, jugar emb’ai sieus vesins…
Au sègle XIIIen es ai Cagòts dau Bearn qu’es confidat l’armadura de Nòstra Dama de París.
En lo 1683, aquest pòble es afranquit de la sieu condicion de Cagòt da Loís lo XIVen. Lu darriers Cagòts despareissèron au sègle passat, mas s’atròvan encara de descendents d’aquest pòble martirisat dins lo ponent de França dau costat dei Pirenèus.

cagots1.jpg

Es da notar qu’ancuei lo simbòlo de la pata d’auca dei Cagòts es utilizat per d’unu “anti-pass” sanitari.

cagot31.jpg

Joan-Pèire BAQUIÉ lo 28 de febrier dau 2022

NOS A ESCRICH :

Jaume. PIETRI : Se la paraula “cagòt” es ben coneguda tant en occitan coma en francés dins sei significacions de manjabòndieu, de faus devòt o de fiòli, si saup mens qu ‘es lo nom d’una populacion particulara que visquèt dins lei Pirenèus fins au sègle XIX. Frederic Mistral ne’n parla dins son diccionari. Bònadich aqueu bèl article ne’n sabem un pauc mai.

Laisser un commentaire

Votre adresse e-mail ne sera pas publiée. Les champs obligatoires sont indiqués avec *