Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei, titrada « Coquin de Dieune !. », v’es prepauada da Joan-Pèire BAQUIÉ, president onorari de l’IEO-06.
Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…
a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
« La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc !
Coquin de Dieune !
Pauc de temps fa, Crestiana, escolana que segue lu cors de lenga a Niça Bòn-Viatge mi demandèt de que significava la paraula « Dieune ». Aquest mòt s’atròva en minga diccionari niçard e pura l’audèri mai d’un còup en la boca de mon paigran que de temps en quora l’emplegava. « Coquin de Dieune ! » que diía quora èra embilat. Pas jamai li demandèri la significacion d’aquò.
Aquí, questionat da Crestiana, anèri en la mieu bibliotèca en cerca d’aquest mòt esquasi despareissut de la memòria collectiva. Encara un còup es lo Tresor dòu Felibrige de Mistral que mi donèt la solucion. « Dieune » segon lo diccionari, es un nom masculin, un eufemisme que s’emplega en luec de dire « Dieu » en li blastèmas dont lo nom de dieu s’atròva, per exemple en l’expression « Tròn de Dieune ».
Se lo delit de blastèma existe pas plus en França despí la Revolucion Francea (25 de setembre dau 1791), mon paigran non si seria encalat a n’en dire una de blastèma. Per ma part mi pensi qu’un « Coquin de Dieu » revirat en « Coquin de Dieune » deuguèt sotlajar mai d’un còup la sieu consciença, eu que s’embilava sovent e sovent per pas gran caua.
En li interjeccions dau meme tipe, l’occitan es ric en li manieras de s’afranquir dei blastèmas. Basta ajustar la negacion « pas », e vos dona l’expression « Coquin de pas Dieu »
E vorguessiatz èstre segur de non blastemar porriatz sempre emplegar la dobla securitat : « Coquin de pas Dieune ! » e v’enanar directament en Paradís sensa passar per lo camin dau Purgatòri ò pèjor encara aqueu de l’infern.
Joan-Pèire BAQUIÉ lo 23 de genoier dau 2024
NOS A(N) ESCRICH :
Jaume Pietri : Un « coquin de Dieu » pòu designar un enfant insofrible, un tròn de l’èr.
Ex: A un dròlle qu’es un vertadier coquin de Dieu.
Tant en francés coma en ancian occitan, un coquin èra una canalha, un gusàs, un capon. Aquò explica que, de còups, s’emplegue capon en plaça de coquin.
Lei mòts coquin e capon intran dins la composicion d’un fum d’expressions per exprimir la sospresa, l’urgéncia, la desolacion, lo desrèi.
EX: Capon (ò coquin) de sòrt, de gòi, de nom, etc.
Enfin, en provençau, s’utiliza un eufemisme de Dieu, « disque » ò « disqui »per lo provençau maritime.
EX: Coquin de disque! Capon de pas disque!
Jean Claude Puech : » coquin de pas disque ! » Aviáu ausit aquò dins la boca de Pessamessa.