Vaquí la cronica setmanièra de l’Agachaire d’aquest diménegue (dimenge) dins “La Provence”, edicion deis Aups. Per informacion, aquesta cronica comencèt, l’i a mai de vint e sèt ans, lo 8 de junh de 1997. Òsca ! Cronica dau 19 de genoier de 2025 en lenga nòsta per l’Agachaire

Istòria de ma Crècha (6)
Dins les ostaus de ma crècha, fauguet ben entendut bastir un molin
de vent. Lo problèma es que mon lorrenc de paire aguet pas l’idèia
de faire un molin coma son aicí : redons, amb una teulise conica.
Seriá pasmens estat pron simple : luega de la pichòta boita de
Nescafè dau potz, auriá pres una boita de Tonimalt ò de Bledina,
l’auriá embarniflada de pega a la farina e saupicada de sarrilha, e
tot lo rèsta seriá pas estat tròp complicat. Mai nani : nos faguet un
molin dau nòrd, a la mòda olandesa, de plan carrat que se delarga e
se vai puei estrechir, teulissa carrada pereu… E lo pièger es que,
dau còp, faguet una pòrta après lo delargament, que li fauguer
fabricar una escala, per de dire qu’un molinier posquèsse l’i
dintrar ! Es qu’es per aquò que de santon molinier, ne’n faguet
jamai ? Benlèu ben…
Après aquò, ei lo pònt que fauguet faire, autrament lo pescador
auriá jamais sachut d’ont anar pescar, ni gis de santon posquer
passar la ribiera de papier de chicolat, indispensabla a una crècha
quand avètz pas una fònt sota la man, per la faire venir passar au
mitan de la mossa, e en un bòn besonh far virar pereu un molin
d’aiga amb una ròda que vire de lònga. Mai lo pònt fuguet pas tròp
complicat de faire, e per acompanhar lo redon de son arca e l’i
establir de parabandas, de tròç de canas faguèron l’afaire.
(De seguir)
Jean Yves ROYER

Buon diluns a toi, propi ben 👍
M’as renembrat lo Tonimalt que manjavi da pichon au culher en mai de n’en metre dins la bòla emb’au lach !
Just coma ieu ! Veso qu’èro pas solet… E la Bledina encar mai, que despareisset de l’ostau ben avans lo Tonimalt…
Quand fuguèro a la fac, un collèga n’aviá gardat lo meme langui, e un jorn se ne’n cromperiam. Mais son gost aviá cambiat, emai aguessiam ben precisat que voliam la Bledina promier atge…
Lu gusts ligats a l’enfantuenha desapareisson pas. Ieu quora l’i pensi ai sempre aqueu dau Tonimalt que grinhava sota lu dents e emplissia la boca dai sieu palhetas. Un pauc coma per lo « Bagnanas » aquesta bevanda que li sieu bòfas ti banhavan la cara tota e ti faían rotar.
A, d’aqueu « Bagnanas » ! Figura-te que la Mauriceta Rostan, de Valauris, qu’aviá un ostau a Forcaquier onte ma grand fasiá de mainatges, n’aviá sempre au sieu, e ne’n fava beure a totei lei dròlles dau quartier que sei gents la servián (li fent lo jardin per exemple), ò simplament les conoissiá. L’ai jamai entenduda parlar francés a ma grand, que sonava « tatà Ròcha »… Nautrei disiam « la Rostan ». Cada an nos donava un litre d’aiga nafa, e de còps de confitura de ses arangiers…
d’aiga nafa, n’avèm sempre un a doi litres NEROLIUM, de Valauris, que n’en metèm dapertot mas sobretot en li fogassetas. http://www.nerolium.fr. Rostan, es lo nom d’ostau de ma sògra 99 ans que s’està a Pegomàs.
Ai oblidat quauqua ren a prepaus dau « Bagnanas ». Estent que la Rostan parlava pus sovent provençau que francés, ai lòngtemps cresegut qu’es ela que li disiá de « banha nas » a’n aqueu beure, d’abòrd que te banhava lo nas. Fuguèron estomagat lo jorn qu’aprengèro qu’èra vertadierament son nom !
Ero dejà pron grand pereu quand ma maire me diguet qu’ei la Rostan que me faguet faire mes promiers pas. Pareis que marchavo totjorn pas, ce qu’auriáu normalent degut faire despuei de temps. Ela regardet coma assajavon de me faire marchar, que tombavo avans d’aguer poscut faire un pas. Demandet alora :
– Tatà Ròcha, avètz ben un cachanòse ?
– Vò, mai per de que ?
– Deuriá marchar aqueu dròlle. Mai se o fai pas, ei just qu’a paur…
Prenguet lo cachanòse que li adusiá ma grand e me lo donet, en me metent una de sei brancas dins cada man, me fent :
– Tèn-te ben, pichòt ! E vai un pauc veire ta grand…
E en ben me tenent au cachanòse, faguèro mes promiers pas…
Siáu anat veire ton adreiça per l’aiga nafa, e li vau lèu passar comanda, emai de confitura d’arangi…
Ai remarcat qu’avián pereu d’aiga de ròsa (ò puslèu que per ara n’avián plus). E aquò ma fach pensar a la Clarà, la florista de Forcauquier (èra la soleta d’aqueu temps) que, venguda fòrça vièlha, gardava la cara e la pèu d’una joveneta. Un jorn que ma maire se n’estonava li diguet son secrèt. Despuei la fin de son enfança, de tota sa vida jamai ni aiga ni sabon li avián tocat la cara. Se la lavava just amb un pauc d’aiga de ròsa, que se passava amb un coton…
Parier per l’aiga de ròsa, n’avèm 2 litres au nòstre que vèn d’Ernest CAVASSE (J. MUL) a Pegomàs. Ma frema mi ditz qu’èra sa maigrana, Anna-Celina d’Auribèu que si lavava la cara embé l’aiga de ròsa e qu’avia, ela tanben, una pèu doça sensa ruga. Cresi que d’aüra en avant n’en vau utilizar… mas bessai que per ieu es tròup tardi.