Amics occitans, la cronica Ribon-Ribanha d’ancuei, titrada “Pichina istòria dei glacets.”, v’es prepauada da Joan-Pèire BAQUIÉ, president onorari de l’IEO-06.
Asperam tanben lu vòstres escrichs per li cronicas futuri, que sigon racòntes dau passat ò dau quotidian, articles jornalistics, galejadas, poesias, cançons, scenetas de teatre, bandas dessenhadi…
a l’adreça : ribonribanha@yahoo.fr
“La garderem ribon-ribanha, nòsta rebèla lenga d’Òc !
Pichina istòria dei glacets
Per alestir lo cors de lenga de l’IEO-06 a Bòn-Viatge, après dei vacanças de febrier, faguèri quauqui pichini recercas sus l’istòria dei glacets.
En lo 400 denant Crist, lu Perses inventèron un aliment refreiat qu’avia per nom lo faludeh, fach d’aiga de ròsa e de fídels. Aquest plat brimós èra servit a la familha reala dau temps dei estius. Lu glacets èran mesclats embé de safran, de frucha e d’autres savors.
Sabèm qu’Alexandre lo Grand estimava la nèu e la glaça aromatizadi au mèu. Ipocrata, lo paire de la medecina moderna encoratjava la sieu pràtica a manjar de glaça.
En la Bibla si ditz que lo rei Salomon aimava li bevandas glaçadi, sota de l’emperi roman Neron Claudius Caesar (54-86 après de JC) mandava de corsiers querre de nèu en li montanhas qu’èra pi mesclada embé de jus de frucha, una mena de la nòstra grata-queca d’ancuei.
Marco POLO (1254-1324) torna en Itàlia dei sieus viatges embé cen que podèm sonar lo sorbet, un mesclum congelat de lach e de ris.
Au sécolo XVen lu imperators Mogòls utilizavan de cavaliers per menar la glaça a Deli dont èra utilizada en de sorbets a la frucha. Lo vocable sorbet ven dau turco chorbet ò sharbet que ven si-meme de l’arabo chorba (bevanda a la frucha, sopa).
Lu istorians si pensan que la recepta a evoluat per venir una crema glaçada au sécolo XVIen.
Catarina de Medicis quora si maridèt embé Enric lo segond en lo 1553 metèt au menú de glacets lu famós gelati italians. Caurà aspera lo 1660 per fin que lo glacet vengue una utilizacion grand public embé l’invencion de la premiera glaciera a París e l’utilizacion de la glaça viva e pas plus de nèu.
Lo premier cafè-glacier siguèt dubert en lo 1686 avia per nom lo « Procope ». La meleta norvegiana siguèt inventada en lo 1867 a l’ostelaria dau Grand Hôtel per Balzac (ren da veire embé l’escrivan).
En rason dau sieu cost, la crema glaçada siguèt un dessert per lu rics fins en lo 1880.
La premiera usina de fabricacion industriala durbèt en lo 1851 a Baltimore e en lo 1860 la machina frigorifica siguèt inventada dau francés Carlo Tellier.
Ancuei lo monde manjan de glacets quau que sigon la sason. En cada caire dau centre ciutat s’atròvan de glaciers per regalar pichoi e grands.
Esperi qu’aquesta pichina istòria dei glacets vos augue fach venir l’aigueta. Vos desiri una bòna degustacion.
Joan-Pèire BAQUIÉ lo 1ier de febrier dau 2022